Joanna Szczepkowska: To był rok globalnego szoku

Były też inne tłumy. Na ulicach Seulu wyzwoleni po pandemicznej izolacji młodzi ludzie masowo idą na zabawę w Halloween. Wielu ma na sobie maski albo inne insygnia śmierci, które mają rozbroić strach przed umieraniem. W jednej chwili jednak ten masowy bal zamienia się w koszmar pełen ofiar, młodzi giną pod naporem własnych ciał stłoczonych w wąskiej uliczce. Co wywołało tę panikę, dokładnie nie wiadomo, wystarczył jednak drobny sygnał, żeby to pokolenie, które żyje pod napięciem zagrożeń, instynktownie rzuciło się do ucieczki.

Były też tłumy inne, o ile tłumem można nazwać tysiące śniętych ryb. Zdjęcia z katastrofy na Odrze nasuwają skojarzenia z masową zagładą i niewątpliwie szokują. Jest jakaś nieodgadniona tajemnica rzeki, jeśli posłużyć się językiem romantycznym, a współcześnie rzecz ujmując, niezbadana komplikacja ekosystemu. Jakkolwiek by o tym mówić, najprawdopodobniej człowiek wpłynął na nagłe zasolenie wody i wykwit toksycznego intruza o pięknej nazwie „złote algi”. Natura nie zna kompromisów – w głębi rzeki odbyła się walka tego, co słodkowodne, z tym, co może się rozwinąć, kiedy rzeka jest słona jak morze. Baliśmy się o tę rzekę tak, jak boimy się o życie, bo też nie wiadomo było, jak daleko i jak wysoko sięgnie takie rozchwianie przyrody. Właściwie można powiedzieć, że przez kilka tygodni mieliśmy wrażenie lokalnego końca świata, którego źródła i finału nie można zbadać dostępnymi środkami.

Były też tłumy na mundialu: dziecinne szaleństwo radości i wściekłość z porażek, niby takie jak zawsze, a jednak to wszystko na stadionach zbudowanych kosztem życia tysięcy umęczonych robotników. O tej zbiorowej masakrze nikt już nie pamiętał na ostatnim meczu, który radośnie przejdzie do historii jako mecz największych zaskoczeń.

Oczywiście, dużo więcej zdarzyło się w mijającym roku, ale dla mnie to był rok tłumów, niewinnych ofiar systemów i ekosystemów. Na samym końcu, w Berlinie roztrzaskało się sześciopiętrowe akwarium – media donoszą, że przyczyną było „zmęczenie materiału”. Jak na koniec roku, najlepsze z możliwych określeń. Oby przyszły rok, budował się na nowych fundamentach.