Fortuna pod znakiem filiżanki

Na szczyt 50-metrowej wieży wspina się elegancka blondynka. W pokonywaniu kolejnych stopni stromych schodów nie przeszkadzają jej ani szpilki, ani żar bijący od maszyn produkujących tutaj spieniacze i zabielacze do zup, deserów czy cappuccino w proszku.

Nie zraża jej także nadciągająca burza. Chce pokazać towarzyszącym jej gościom fabrykę w Ustroniu, gdzie – w domu ze spadzistym dachem – zaczęła się historia stworzonego przez nią Mokate. Dziś pierwszą siedzibę firmy można zobaczyć już tylko na pamiątkowych zdjęciach.

W ciągu ostatnich 25 lat istnienia Mokate Teresa Mokrysz nieraz udowodniła, że bliżej jej do żelaznej damy niż kruchej blondynki. Dzięki temu jej firma stała się czołowym producentem kawy i herbaty w Europie Środkowej.

Założycielka Mokate nie zamierza jednak osiadać na laurach, bo nie wierzy, że sukces jest dany raz na całe życie. – Nieustająco poszukujemy nowych możliwości i kierunków rozwoju – zaznacza Teresa Mokrysz. – Z pewnością procentuje tu ogromny szacunek do pracy, jaki zarówno mnie, jak i mężowi wpojono w domach rodzinnych.

Śmietanka zamiast paluszków i betonu

Szczególną przedsiębiorczością, pomysłowością i wytrwałością zasłynęli dziadek jej męża Kazimierza Alois oraz brat dziadka Josef Mokryš. Ich portrety wiszą w holu siedziby Mokate w Ustroniu.

Na początku XX wieku w miejscowości Dobra, wówczas na terenie monarchii austro-węgierskiej, Josef Mokryš założył sklep kolonialny. Sławę przyniosło mu jednak nie tylko kupiectwo. Przez 42 lata był starostą strażaków i radnym okręgowym. Z jego inicjatywy odbywały się nietypowe dla tamtych czasów kursy rękodzieła dla kobiet czy wycieczki dla dzieci.

W licznych rodzajach aktywności wspierał Josefa młodszy brat Alois. Na początku lat 20. rodzeństwo zdecydowało, że Alois przeniesie się do Goleszowa, miejscowości po polskiej stronie Olzy. W sklepie, który tam założyli, można było kupić m.in. kawę i herbatę, wówczas produkty luksusowe i drogie.

W 1927 r., kontynuując rodzinne tradycje, swój sklep otworzył jeden z synów Aloisa Rudolf, ojciec Kazimierza. Po kilku latach dołączył do biznesu restaurację i betoniarnię.

Prowadził je z żoną Marią także po II wojnie światowej, podczas której brał brał czynny udział w ruchu oporu. Ich następcą został syn Kazimierz, który przeniósł firmę z Goleszowa do Ustronia.

Ćwierć wieku temu Teresa i Kazimierz zmienili nazwę firmy Mokrysz na Mokate, wykorzystując pierwsze sylaby swojego nazwiska i imion. Działali razem, ale na czele firmy stanęła Teresa, która dla biznesu rzuciła posadę w Urzędzie Miejskim w Ustroniu.

Postanowiła zaryzykować. Wytwarzane wcześniej beton i słone paluszki zastąpiła najpierw śmietanką w proszku, a następnie cappuccino, o których słyszało wówczas niewielu Polaków.

Początki, jak przyznaje, nie były łatwe. – Kapitalizm w Polsce dopiero raczkował, wiele przepisów tworzonych było naprędce i jeszcze szybciej zmienianych. Sporo było także niejasności. W takich mało stabilnych warunkach gospodarczych ciężko prowadzi się firmę – wspomina Teresa Mokrysz.

W rozkręceniu sprzedaży i promocji marki pomogła reklama telewizyjna, która pochłonęła wszystkie rodzinne oszczędności. Interes zaczął się rozwijać na tyle szybko, że rodzina Mokryszów zdecydowała się na budowę zakładu w Ustroniu. Ruszył w 1995 r., a już trzy lata później musieli dobudowywać kolejne hale produkcyjne i magazynowe.

– Nauczyłam się wtedy kalkulacji zagrożeń. Zwłaszcza że rosnąca skala działalności oznaczała także większe nakłady finansowe i coraz większe ryzyko – wspomina Teresa Mokrysz.

Siła białego proszku

Na początku XXI wieku najpierw w Ustroniu, później przy nowo powstałym zakładzie w Żorach wyrosły wieże rozpyłowe, które uniezależniły firmę od importu zabielaczy i spieniaczy. Holendrzy, którzy wcześniej dostarczali je do Mokate, chcieli za wszelką cenę odwieść Teresę Mokrysz od pomysłu budowy wieży. Straszyli, że nie ma doświadczenia. Szybko udowodniła, że się mylili. Mokate to dziś jeden z największych producentów „białych półproduktów" w Europie.

Po podboju rynku krajowego Mokate zdecydowało się na wyjście za granicę. Eksport stanowi już ponad 50 proc. przychodów grupy i jego udziały stale się zwiększają. Na kilkadziesiąt rynków świata trafiają nie tylko jej kawy, zabielacze i spieniacze, ale także herbaty, które włączyła do oferty 13 lat temu, przejmując właściciela popularnej dziś marki Minutka. Sprzedaje je nawet do... Japonii.

Mokate jest jedną z nielicznych firm spożywczych z Polski, które eksportują produkty markowe. Udało się jej także sfinalizować kilka przejęć w Czechach, w tym firmy Marila, jednego z czołowych graczy tamtejszego rynku kawy.

Czeski zakład Mokate znajduje się w Voticach pod Pragą. Firmy grupy działają również na Słowacji i Węgrzech.

Giełda? Nie dla nas

Nie licząc rozwijania oferty pod własnymi markami (ma blisko tysiąc różnych produktów) Mokate jest od kilku lat autoryzowanym dystrybutorem światowej marki kawowej Lavazza w Polsce. Wykorzystuje w ten sposób rosnącą popularność kaw premium, w tym w ziarnach.

Coraz większa skala biznesu nie przeraża Teresy Mokrysz. – Od lat z sukcesem rozwijamy się dzięki przemyślanym inwestycjom, radząc sobie bez pomocy giełdy czy zewnętrznych inwestorów. I ten kierunek rozwoju zamierzamy kontynuować – mówi szefowa Mokate.

Szanse, że firma pozostanie w rękach rodziny, są duże. Od kilku lat Teresie Mokrysz i wpierającemu ją mężowi (jego domeną są inwestycje) pomagają córka i syn.

Sylwia Mokrysz jest członkiem zarządu spółki w Ustroniu, która specjalizuje się w herbatach. To właśnie ona jest odpowiedzialna za tę część biznesu Mokate, która dołączyła do firmy najpóźniej.

Dziś wspomina, że choć od lat zaangażowana była w pracę w Mokate, nowe produkty stanowiły dla niej duże wyzwanie. Rynek herbaty w Polsce rządził się bowiem innymi prawami niż kawowy.

– Poznawałam wszystko od podstaw. Najważniejszą lekcją był dla mnie pobyt w londyńskim domu herbaty, gdzie uczyłam się od najlepszych czym tak naprawdę jest herbata i że daje nieograniczone wręcz możliwości łączenia smaków – przyznaje Sylwia Mokrysz.

Adam Mokrysz jest natomiast członkiem zarządu spółki w Żorach, gdzie Mokate produkuje kawę oraz większość spieniaczy i zabielaczy. Jego zasługą jest duży skok firmy na rynkach zagranicznych, m.in. za sprawą rozbudowy działu eksportu. Ale nie tylko.

– Przewagę daje nam wysoka jakość i ogromna elastyczność, dzięki której sprawnie reagujemy na potrzeby klientów. Inwestujemy w know-how i nowe technologie, staramy się cały czas być o krok do przodu – podkreśla Adam Mokrysz.

Sukcesja bez presji

Założycielka Mokate zaznacza, że włączenie się dzieci w prowadzenie firmy to jej największy sukces. Tym bardziej że, jak zapewnia, nie wywierała na nie presji. – Decyzję o tym, że swoją zawodową przyszłość zwiążą z Mokate, oboje podjęli w sposób przemyślany – zapewnia Teresa Mokrysz.