Elżbieta Bieńkowska: Biznes dla zdolnych ludzi

Wielu obywateli Unii Europejskiej marzy o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej, ale powstrzymują ich nierzadko obawy, że nie sprostają zadaniu, nie wytrzymają konkurencji czy nie poradzą sobie z interpretacją i zrozumieniem przepisów. Nowy model prowadzenia działalności gospodarczej, który zdobywa coraz większą popularność na świecie, tzw. gospodarka współdzielenia (ang. collaborative economy) wydaje się rozwiązaniem właśnie dla osób, które bez dużego wkładu finansowego chcą spróbować swoich sił w biznesie.

Collaborative economy to również konkretne korzyści dla klientów i konsumentów, ponieważ dzięki tej formie działalności wiele usług i produktów staje się po prostu bardziej dostępnych ze względu na cenę.

W ostatnim czasie w UE obserwujemy znaczny rozwój firm, które opierają swoją działalność na tym nowym modelu. Tylko w latach 2014–2015 ich dochody podwoiły się. I nie chodzi wyłącznie o znane firmy takie jak Uber czy Airbnb. To także wiele innych przedsięwzięć zakładanych przez zdolnych, poszukujących nowych wyzwań zawodowych ludzi, którzy nierzadko świetnie odnajdują się w obszarach, które dotychczas nie były w ogóle rozumiane jako działalność biznesowa.

Jak każda nowość również i ta forma działalności gospodarczej budzi nie tylko entuzjazm i zainteresowanie, ale także pytania, a czasem nawet obawy – szczególnie w kontekście statusu prawnego i rodzaju oferowanych usług i usługodawców, np. tego, czy forma świadczenia usługi ma charakter okazjonalny, czy jest to stała praca zawodowa.

Jeśli wymagania dotyczące pozwoleń, licencji, odpowiedzialności cywilnej, formy i sposobu opodatkowania nie będą dostatecznie jasne, mniej osób zainteresuje się podjęciem takiej działalności gospodarczej. A z drugiej strony brak zaufania klientów także może spowodować zatrzymanie rozwoju tych firm.

Niespójne przepisy

Rządy i władze lokalne państw Unii Europejskiej często stosują różne podejścia, proponując różne przepisy i ich interpretacje czy różne formy sankcjonowania działalności przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność gospodarczą według nowego modelu. Niespójne przepisy i podejście w krajach UE, ale także często pomiędzy regionami w danych krajach powodują nie tylko niepewność wśród tradycyjnych dostawców usług, nowych operatorów i klientów, ale mogą w szerszej perspektywie mieć także niekorzystny wpływ na rozwój gospodarczy, tworzenie nowych miejsc pracy i innowacyjność.

Nie powinniśmy sobie pozwolić na to, aby wspólny rynek w tym zakresie był podzielony na 28 różnych systemów różnego podejścia do interpretacji obowiązującego prawa – mimo że wiele z firm „gospodarki współdzielenia" oferuje takie same usługi, na takich samych zasadach w więcej niż jednym państwie UE. Potrzebne jest zatem spójne, jednolite podejście, które sprawi, że firmy działające w oparciu o ten model będą dynamicznie rozwijały się z korzyścią dla klientów i państw na wspólnym europejskim rynku. Musimy znaleźć sposób, by dynamicznie włączyć je do systemu europejskiej gospodarki. W przeciwnym razie będą rozwijać się i tworzyć nowe miejsca pracy gdzie indziej.

Oczywiście nie wolno zapominać także o argumentach przeciwników „gospodarki współdzielenia". Nie może to być gospodarka równoległa do tradycyjnej. Każdy przedsiębiorca bez wyjątku powinien płacić podatki, a każdy klient i konsument musi czuć się bezpiecznie, korzystając z oferowanych usług.

Nie można też zapominać o argumentach dotyczących praw pracowniczych i warunków socjalnych. Tradycyjni usługodawcy skarżą się na zaburzenie zasad konkurencji ze strony nowych przedsiębiorców, ci drudzy natomiast wskazują na ograniczenia w dostępie do rynku.

Uregulowanie tej sytuacji oraz czytelne przepisy są potrzebne, nie mogą jednak wyłącznie chronić tradycyjnych usługodawców przed nowymi formami działalności gospodarczej, które są przecież dodatkiem i uzupełnieniem, a nie alternatywą dla istniejących już i działających na rynku tradycyjnych firm.

Pojawia się oczywiście wiele konkretnych pytań i wątpliwości, na które powinniśmy znaleźć odpowiedź. Na przykład czy osoby oferujące usługi sporadycznie powinny podlegać takim samym przepisom i spełniać te same wymagania jak osoby, które świadczą te usługi na pełną skalę? I co w tym kontekście oznacza słowo „sporadycznie"? Platformy internetowe stanowią podstawę działalności firm z sektora gospodarki współdzielenia, ale jaki naprawdę jest status tych platform i jaką ponoszą odpowiedzialność za treści, które się na nich pojawiają?