Literacką Nagrodę Nobla otrzyma krytyczka Kremla?

W czwartek 5 października Szwedzka Akademia przyzna literacką Nagrodę Nobla. Wśród faworytów pojawiają się Chinka, Rosjanka, Norweg, Australijczyk i Salman Rushdie.

Aktualizacja: 05.10.2023 06:43 Publikacja: 04.10.2023 09:41

Ludmiła Ulicka

Ludmiła Ulicka

Foto: PAP/Tomasz Gzell

Duże szanse ma chińska pisarka Can Xue (ur. 1953). Przeżyła swoje dzieciństwo w czasach rewolucji kulturalnej, ojciec został uznany za prawicowca i wysłany do obozu reedukacji poprzez pracę, a matka została zesłana do pracy na wieś. Nie jeden raz.

Can Xue - autorka, która pisze bez poprawek

Wychowaniem Can Xue zajęła się babcia, która zmarła z głodu. Can pracowała w fabryce jako frezerka i szwaczka, nauczała angielskiego, założył własny zakład krawiecki. Książki przyniosły jej zaproszenia do Japonii i Stanów Zjednoczonych. Jej opus magnum jest „Ulica błota”. Specjalnością Can jest pisanie bez poprawek. Tylko dopisuje kolejne fragmenty. Jej główny motyw twórczości stanowi chwiejność i ograniczoność ludzkiego umysłu, braku wzajemnego porozumienia mężczyzn i kobiet, które ceni bardziej. Susan Sontag uznała, że chińska autorka jako jedyna wśród chińskich autorów zasługuje na Nagrodę Nobla.

Czytaj więcej

Tokarczuk na czołówce "The Guardian". Pisarka ma nadzieję na zmianę władzy w Polsce

Ludmiła Ulicka, krytyczka Kremla

Wśród kandydatów jest rosyjska autorka i zdeklarowana krytyczka Kremla Ludmiła Ulicka (ur. 1943). Znana jest ze swoich powieści, które często skupiają się na relacjach osobistych. Dorastała w Moskwie. Studiowała biologię na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym. Karierę literacką rozpoczęła w żydowskim teatrze dramatycznym.

W 1992 r. opublikowała powieść „Sonieczka”, która we Francji została uznana za najlepszą książkę zagraniczną i przyniosła pisarce prestiżową francuską nagrodę Prix Médicis. Za wydaną w 2001 roku powieść „Przypadek doktora Kukockiego” uhonorowana została, jako pierwsza kobieta, Nagrodą Bookera. Książka została również zekranizowana. Reżim Putina prześladował ją za książkę „Rodzina u nas i u innych” o rodzinach homoseksualnych. W 2014 r. wzięła udział w antywojennym kongresie rosyjskiej inteligencji w Moskwie, zaś w Kijowie w kongresie „Ukraina – Rosja: dialog”. Stwierdziła: „obecna polityka przekształca Rosję w kraj barbarzyńców”.

25 lutego 2022 r. „Nowaja Gazieta” opublikowała oświadczenie Ulickiej pod tytułem „Ból. Strach. Wstyd” przeciwko napaści Rosji na Ukrainę. Ulicka należała także do sygnatariuszy apelu pisarzy do wszystkich mówiących po rosyjsku ludzi, aby szerzyli prawdę o wojnie w Rosji.

Jon Fosse, piewca samotności

Jon Fosse (1959) to norweski pisarz i dramaturg, uznany za jednego z najwybitniejszych współczesnych dramatopisarzy europejskich. Zadebiutował w 1983 roku powieścią „Czerwone, czarne”. Jego pierwsza sztuka teatralna „I nigdy się nie rozłączymy” wystawiona została w 1994 r. Jest też autorem poezji, książek dla dzieci, esejów. O jego znaczeniu niemiecki tygodnik „Die Woche” napisał: "Na początku był Henryk Ibsen, następnie nie było nic, a teraz mamy Jona Fossego". Pisarz wychował się i mieszka na Zachodnim Wybrzeżu Norwegii, tam też często umieszcza akcję swoich utworów. W Polsce ukazały się lub były grane sztuki „Matka i Dziecko”, „Noc śpiewa piosenki”, „Odwiedziny”, „Letni dzień”, „Syn” w przekładzie Haliny Thylwe.

Czytaj więcej

Orhan Pamuk na Malta Festival. Noblista przeczuwa naszą przyszłość

Sam Fosse swoją technikę pisania powieści określa angielskim słowem «writing»: najważniejszy jest rytm pisania. Dialogi i czyny bohaterów pokazują ich uczucia i myśli. Fosse jest minimalistą słowa. Fossego fascynuje zwyczajność i samotność. Jego bohaterowie borykają się z emocjonalnym chłodem, nieumiejętnością tworzenia więzi międzyludzkich.

Salman Rushdie i Gerald Murnane

Pisze się też o Salmanie Rushdie. Ogrom jego dzieła połączony jest z walką o wolność słowa. Po premierze „Szatańskich wersetów”, kraje islamskie, takie jak Iran, wzywały do zamachu na pisarza. Brytyjski autor indyjskiego pochodzenia w zeszłym roku przeżył atak nożem, ale stracił oko. Najnowszą książkę „Miasto zwycięstwa” wyda w listopadzie Rebis.

Za wybitnego i niesłusznie najmniej znanego anglojęzycznego pisarza uważa się Geralda Murnane (1939), którego najgłośniejszym osiągnięciem jest powieść „The Plains” (1982). To „The New York Times” w obszernym artykule nazwał go „największym żyjącym pisarzem anglojęzycznym, o którym większość ludzi nigdy nie słyszała”.

Duże szanse na literacką Nagrodę Nobla ma chińska pisarka Can Xue

Murnane krótko przygotowywał się do kapłaństwa rzymskokatolickiego w 1957 r. Porzucił jednak tę ścieżkę i zamiast tego został nauczycielem w szkołach podstawowych. Od 1980 r. zaczął uczyć kreatywnego pisania w różnych szkołach wyższych.

Dwie pierwsze książki Murnane’a, „Tamarisk Row” (1974) i „A Lifetime on Clouds” (1976), wydają się być na wpół autobiograficznymi relacjami z jego dzieciństwa i młodości.

„The Plains” to krótka powieści o twórcy filmowym, który podróżuje do „wewnętrznej Australii”, gdzie stara się filmować równiny pod patronatem zamożnych właścicieli ziemskich. Powieść została nazwana bajką, przypowieścią lub alegorią. Uważa się ją za metafizyczną przypowieścią o pozorach i rzeczywistości, parodystycznym badaniem tradycji i horyzontów kulturowych.

Autobiograficzna powieść „Border Districts” z 2017 r. znalazła się na krótkiej liście do nagrody Milesa Franklina.

Murnane jest zagorzałym zwolennikiem wyścigów konnych, co często służy jako metafora w jego twórczości.

Michel Houellebecq bez szans?

AFP dodaje, że spekulacjach pojawia się więcej nazwisk. Należą do nich rumuński autor Mircea Cartarescu, Węgrzy Peter Nadas i Laszlo Krasznahorkai, Albańczyk Ismail Kadare, kenijski pisarz Ngugi wa Thiong'o i Kanadyjka Margaret Atwood. Są też Haruki Murakami I Michel Houellebecq, ale trudno uwierzyć, by po zeszłorocznym francuskim Noblu miał szanse.

Duże szanse ma chińska pisarka Can Xue (ur. 1953). Przeżyła swoje dzieciństwo w czasach rewolucji kulturalnej, ojciec został uznany za prawicowca i wysłany do obozu reedukacji poprzez pracę, a matka została zesłana do pracy na wieś. Nie jeden raz.

Can Xue - autorka, która pisze bez poprawek

Pozostało 94% artykułu
Literatura
"To dla Pani ta cisza" Mario Vargasa Llosy. "Myślę, że powieść jest już skończona"
Literatura
Zbigniew Herbert - poeta-podróżnik na immersyjnej urodzinowej wystawie
Literatura
Nagroda Conrada dla Marii Halber
Literatura
Książka napisana bez oka. Salman Rushdie po zamachu
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Literatura
Leszek Szaruga nie żyje. Walczył o godność