Czy rządzący odpowiedzą za skutki powodzi? Adwokat wyjaśnia

Ustawa o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego przewiduje wyrównanie przez państwo tzw. rzeczywistych strat powstałych w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka. To ułatwia dochodzenie odszkodowania ale z ograniczeniami. Na czym te ułatwienia one polegają?

Podstawowym ograniczeniem jest zakres przedmiotowy tej ustawy – dotyczy ona wybranych szkód związanych z aktualną sytuacją i ograniczeniami wprowadzanymi w czasie prowadzonej akcji ratowniczej, ewakuacji itp. na terenach dotkniętych stanem klęski żywiołowej. Nie są to więc szkody wynikające z ewentualnych zaniedbań w zakresie budowy lub utrzymania infrastruktury, jakie mogły mieć miejsce w latach ubiegłych. Drugim ograniczeniem jest wyłączenie możliwości dochodzenia w trybie tej ustawy utraconych korzyści. Kompensacją objęte są jedynie szkody rzeczywiste.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Powódź 2024: na jaką pomoc mogą liczyć poszkodowani?

Pracownicy z terenów objętych stanem klęski żywiołowej mają m.in. prawo do wynagrodzenie za 10 dni nieobecności. Ale rozwiązania pomocowe obejmują też przedsiębiorców i mieszkańców tych terenów.

Dochodzenie roszczeń na podstawie tej ustawy jest jednak dla poszkodowanych prostsze.

Owszem, przewiduje ona szybką ścieżkę administracyjną w ramach której właściwy wojewoda niezwłocznie (nie później niż w terminie 3 miesięcy) wydaje decyzję o odszkodowaniu, która jest ostateczna a odszkodowanie wypłacane jest w terminie 30 dni od doręczenia decyzji. Strona niezadowolona może w terminie 30 dni wnieść sprawę do sądu, co jednak nie wstrzymuje wypłaty odszkodowania przewidzianego decyzją. Co ważne od pozwu w takiej sprawie nie pobiera się opłaty sądowej.

Straty poniosły tysiące obywateli i firm jeszcze przed wprowadzeniem stanu klęski żywiołowej. Na jakiej podstawie mogliby domagać się odszkodowania od państwa, samorządu lub Wód Polskich np. za opóźnienie w budowie zabezpieczeń przeciwpowodziowych? Prowadził pan podobną sprawę kiedy wały przeciwpowodziowe przerwała Wisła.

Prowadziłem wspólnie z moją wspólniczką, mec. Agnieszką Trzaską dwa postępowania grupowe dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wynikającą z zaniedbań w utrzymaniu infrastruktury powodziowej. Zaniedbania te skutkowały zalaniem znacznych obszarów w czasie powodzi z 2010 r. w Sandomierzu i okolicy Świniar k. Płocka. Obie te sprawy zakończyły się pełnym sukcesem powodzian. Podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub Wód Polskich można zaś szukać w prawie wodnym oraz Kodeksie Cywilnym.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Powódź 2024. Katastrofa nie zwalnia z obowiązku ratowania zwierząt

W sytuacji ekstremalnej, jak powódź, za ratowanie zwierząt odpowiedzialny jest zarówno właściciel, jak i samorząd i rząd.

Co musieliby tym instytucjom wykazać poszkodowani aby uzyskać odszkodowanie?

Nie każda szkoda musi zostać naprawiona, konieczne jest spełnienie przesłanek prawnych, które przewidują odpowiedzialność odszkodowawczą. Szukając podstawy odpowiedzialności za skutki zalania w pierwszej kolejności kierowałbym uwagę na ewentualne zaniedbania w utrzymaniu rzek i infrastruktury, które mogły mieć miejsce w latach ubiegłych. Katastrofalne powodzie z roku 1997 i 2010 ujawniły wcześniejsze zaniedbania. Śledząc doniesienia o prowadzonej aktualnie akcji zabezpieczającej i ratowniczej, raczej trudno doszukać się nieprawidłowości w tym zakresie i tutaj najprawdopodobniej roszczenia odszkodowawcze nie powstaną. Odpowiedzialność odszkodowawcza będzie wiązała się więc ewentualnie z zaniedbaniami w zakresie wykonania określonych obowiązków w zakresie infrastruktury. Tego typu podstawa nie będzie związana z koniecznością uzyskania tzw. prejudykatów (orzeczeń) związanych z decyzjami, które mogły zapadać w innych postępowaniach.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Prawo na czas powodzi. Kary za odmowę ewakuacji, ale i pomoc państwa

Stan klęski żywiołowej ma usprawnić ewakuację ludzi i działanie służb zmagających się z żywiołem.

Czy odszkodowanie w takich sprawach jest zmniejszane o uzyskaną pomoc od państwa lub odszkodowania z ubezpieczenia domu przed zalaniem ?

Tak, zasady kompensowania szkody są jasne, w przypadku uzyskania odszkodowania zmniejsza ono roszczenie dotyczące tego samego przedmiotu. Podobnie należy potraktować pomoc celową przeznaczoną konkretnie na naprawę danego składnika majątku poszkodowanego, np. remont domu. Inaczej natomiast potraktować należy pomoc o charakterze zasiłkowym – tego typu świadczenia nie są bowiem nakierowane na ograniczenie szkody, którą ponieśli obywatele.

Prowadził pan sprawy powodzian przeciwko państwu, czy to są długie procesy?

Tak są długie, gdyż dotyczą bardzo skomplikowanej materii, która musi być przedmiotem oceny biegłego a nawet zespołu biegłych, a wykonanie ekspertyzy i jej weryfikacja w procesie zajmuje zazwyczaj ok. 2 lat. Jest też konieczne przesłuchanie wielu świadków, zgromadzenie dokumentów będących w dyspozycji różnych instytucji. Nie będzie przesady jeżeli czas trwania takiego procesu od początku do końca – włącznie z SN – ocenię na 8 – 10 lat.

Czy lepszym rozwiązaniem dla obywatela jest indywidualny pozew czy zbiorowy?

Zdecydowanie łatwiejszy jest pozew grupowy. Dzieje się tak z wielu powodów: koszty takiego postępowania, w tym droga opinia biegłego, rozkładają się na wiele osób, a opłata od pozwu jest o połowę niższa niż od pozwu indywidualnego. Ponadto postępowanie wymaga zgromadzenia bardzo dużej ilości dokumentów, informacji i łatwiej jest zebrać je kiedy w postępowanie zaangażowana jest większa grupa osób. Wreszcie grupa powodów ma inną siłę w sytuacji w której dochodzi do negocjacji ze stroną pozwaną, a tym samym dużo szybciej pojawia się możliwość zakończenia sporu przez ugodę.