„Przełomowa" decyzja IKEI to efekt tego raportu? Historycy wskazali jeszcze inne niemieckie firmy

IKEA zapowiedziała wpłatę na fundusz dla osób, które wykonywały pracę przymusową w czasach NRD. Firma korzystała w tym czasie m.in. z pracy więźniów politycznych. Niemieccy historycy alarmują, że podobna odpowiedzialność dotyczy też innych marek.

Publikacja: 04.11.2024 15:49

IKEA bierze odpowiedzialność za pracę przymusową więźniów, świadczoną na rzecz firmy w czasach NRD

IKEA bierze odpowiedzialność za pracę przymusową więźniów, świadczoną na rzecz firmy w czasach NRD

Foto: Adobe Stock

Temat odszkodowania wiąże się z apelem historyków i przedstawicieli osób poszkodowanych do kolejnych firm, które – podobnie jak niemiecki oddział IKEI – korzystały w czasach byłej NRD z przymusowej pracy więźniów.

Czy decyzja IKEI uruchomi efekt domina?

Jak podał CNN, popularny producent mebli zamierza wziąć odpowiedzialność za pracowników, którzy w czasach NRD wykonywali na rzecz marki przymusową pracę. Chodzi o prace wykonywane zarówno przez ówczesnych więźniów kryminalnych, jak i więźniów politycznych. Firma zapowiedziała przekazanie 6 milionów euro na specjalny, niemiecki fundusz rządowy. Ze środków funduszu będą następnie wypłacane indywidualne odszkodowania. Kwestia powstania funduszu ma być przedmiotem głosowania niemieckiego parlamentu w nadchodzących tygodniach. Jak przewidują niemieckie media, przegłosowanie powstania funduszu jest raczej formalnością.

Decyzja IKEI to efekt wieloletnich rozmów pomiędzy przedstawicielami niemieckiego oddziału firmy a członkami Związku Stowarzyszeń Ofiar Dyktatury Komunistycznej (UOGK). Przedstawiciele związku walczą o rekompensaty od wszystkich firm, które w czasach NRD korzystały z pracy przymusowej. 

Czytaj więcej

IKEA zapłaci 6 mln euro odszkodowania więźniom z NRD. Co z innymi firmami?

Apel do niemieckich firm

Decyzję IKEI prezes UOGK Dieter Dombrowski nazwał wydarzeniem „przełomowym”. Dombrowski, który w latach 70. był więźniem i pracownikiem przymusowym, ma nadzieję, że za niemieckim oddziałem IKEI pójdą kolejne firmy. Zapowiedź powstania funduszu dla ofiar pracy przymusowej w NRD była omawiana w niemieckich mediach jeszcze na początku 2024 roku. W lutym portal dw.com przytoczył m.in. wypowiedź Evelyn Zupke, oficjalnej przedstawicielki ofiar NRD w niemieckim parlamencie. Zupke z satysfakcją przyjęła ówczesną zapowiedź IKEI, dotyczącą planu wypłaty rekompensat pracownikom przymusowym. Jak wówczas oszacowano, zapowiadana wstępnie przez firmę kwota odszkodowania (6 milionów euro) mogłaby zapewnić finansowe wsparcie ok. 2 tysiącom poszkodowanych. Zupke przypomniała wówczas po raz kolejny, że korzystanie z pracy przymusowej w okresie NRD dotyczy wielu przedsiębiorstw. Do odpowiedzi „wywołano” m.in. niemieckie marki Aldi i Otto.

Kolejne marki na celowniku historyków?

Jak przypomina portal dw.com, w kwietniu 2024 roku historycy z Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie opublikowali raport o niemieckich więźniach politycznych w czasach NRD. Badanie potwierdziło, że z przymusowej pracy ówczesnych więźniów politycznych korzystały takie firmy jak m.in. Aldi, Quelle, Otto i Magna. W odpowiedzi na publikację raportu przedstawiciele marki Aldi wyrazili ubolewanie podkreślając, że „potępiają praktykę polegającą na przymusowym wykorzystywaniu więźniów politycznych i skazańców do produkcji towarów”. W oświadczeniu podkreślono jednak, że podobne praktyki były w NRD „najwyraźniej powszechne”. W 2013 roku niemieckie media ujawniły, że Aldi korzystało w czasach NRD m.in. z pracy przymusowej niemieckich więźniarek. Jak podaje dw.com, marka odmówiła wówczas wypłaty odszkodowań tłumacząc się m.in. długim czasem, jaki upłynął od tych zdarzeń i niewystarczającą ilością danych do „dokonania ostatecznej oceny rozwiązania kompensacyjnego”.

Czytaj więcej

Niemiecka zbrodnia sprzed lat. Kto zabił w Gródku na Podlasiu

Prezes UOKG Dieter Dombrowski nazwał reakcję firm uchylających się od „odpowiedzialności moralnej” za poszkodowanych zachowaniem „haniebnym”. - Tylko IKEA dała tutaj dobry przykład – podkreślał Dombrowski po publikacji kwietniowego raportu o więźniach NRD.

Czego dotyczy raport badaczy z Uniwersytetu Humboldtów?

Wyniki badania „Praca przymusowa więźniów politycznych w zakładach karnych NRD” zaprezentowano oficjalnie 22 kwietnia 2024 roku. Badaniem zainicjowanym przez Związek Stowarzyszeń Ofiar Dyktatury Komunistycznej kierował prof. dr hab. Jörg Baberowski z Katedry Historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie. Autorzy badania – doktorzy Markus Mirschel i Samuel Kunze – udowodnili m.in., że możliwe jest prześledzenie łańcuchów dostaw niektórych produktów wytwarzanych w czasach NRD przez więźniów politycznych. Jako przykład podano m.in. produkcję rajstop damskich, wytwarzanych przez więźniarki osadzone w zakładzie karnym Hoheneck. Produkt trafiał ostatecznie i był sprzedawany w ówczesnej sieci Aldi Nord. Badanie wykazało także, że ówcześni więźniowie polityczni – wytwarzający produkty dla różnych, niemieckich firm – byli narażeni na kontakt z toksycznymi substancjami m.in. tlenkiem chromu i rtęcią.

Temat odszkodowania wiąże się z apelem historyków i przedstawicieli osób poszkodowanych do kolejnych firm, które – podobnie jak niemiecki oddział IKEI – korzystały w czasach byłej NRD z przymusowej pracy więźniów.

Czy decyzja IKEI uruchomi efekt domina?

Pozostało 95% artykułu
Społeczeństwo
Agenci z Białorusi są w Polsce. Pokazujemy, jak działa wywiad Aleksandra Łukaszenki
Społeczeństwo
Ujawniamy, jak Aleksander Łukaszenko umieścił agentów w Polsce
Społeczeństwo
Po wygranej Trumpa Amerykanie chcą opuszczać USA. Szukają stabilnych rządów, niższych kosztów życia, lepszej opieki medycznej
Społeczeństwo
Najnowsza prognoza opadów śniegu na zimę 2024/2025. Pogoda sprawi niespodziankę
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Społeczeństwo
Australia zakaże używania mediów społecznościowych osobom poniżej 16 lat
Materiał Promocyjny
Seat to historia i doświadczenie, Cupra to nowoczesność i emocje