Wyrok w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce zapadł  7 maja 2021 r.  (skarga nr 4907/18). ETPCz wydał orzekł o naruszeniu przez Rzeczpospolitą Polską prawa do sądu ustanowionego ustawą, ponieważ w składzie orzekającym Trybunału Konstytucyjnego zasiadała osoba (Mariusz Muszyński) do tego nieuprawniona, gdyż wybrana z oczywistym naruszeniem prawa krajowego. Sędzia ów został bowiem bezprawnie wybrany przez Sejm do TK na miejsce już zajęte.

ETPCz stwierdził doszło do naruszenia przez Polskę prawa do rzetelnego procesu chronionego Europejską Konwencją Praw Człowieka i polską konstytucją.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Europejski Trybunał Praw Człowieka o dublerach w TK: Polska naruszyła prawo do rzetelnego procesu

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu orzekł, że Polska naruszyła prawo do rzetelnego procesu. Chodzi o skład Trybunału Konstytucyjnego, w którym zasiadał sędzia Mariusz Muszyński, wybrany do TK w 2015 r. na miejsce już wcześniej obsadzone.

- Wyrok uprawomocnił się 7 sierpnia - Rada Ministrów nie wniosła bowiem o przekazanie sprawy Wielkiej Izbie ETPCz. Tym samym rząd uznał ostateczny charakter wyroku. Zgodnie zaś z art. 46 ust. 1 EKPCz, w związku z art. 9 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana do wykonania ostatecznego wyroku ETPCz. Nadzór nad jego wykonaniem sprawuje Komitet Ministrów Rady Europy - przypomina Rzecznik.

Jak podkreśla, obowiązek wykonania orzeczenia ETPCz ciąży na wszystkich organach państwa, w szczególności na rządzie, który zapewnia reprezentację RP przed Trybunałem w Strasburgu, a poprzez Ministra Spraw Zagranicznych reprezentuje Polskę w Komitecie Ministrów Rady Europy.

W opinii Rzecznika, na przeszkodzie wykonania wyroku ETPCz nie mogą stać postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 15 czerwca 2021 r (sygn. akt P 7/20) oraz 31 sierpnia 2021 r. (sygn. akt K 3/21), oddalające wnioski RPO o wyłączenie ze składów orzekających w tych sprawach osób wybranych na miejsca uprzednio prawidłowo obsadzone. RPO krytycznie ocenia argumenty tych postanowień, w których TK dokonał oceny wyroku ETPCz w sprawie Xero Flor i uznał ten wyrok za nieistniejący (sententia non existens).

- Takiego poglądu prawnego TK nie można podzielić. W świetle art. 188 Konstytucji Trybunał Konstytucyjny nie jest właściwy do oceny aktów stosowania prawa, do jakich należy wyrok ETPCz - również wówczas, gdyby ocena taka miała być formułowana jedynie w uzasadnieniu orzeczenia (w postanowieniach o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego). A art. 9 Konstytucji sprzeciwia się uznaniu, że akt pochodzący od podmiotu działającego na podstawie umowy międzynarodowej, którego stroną jest Polska - w tym orzeczenie sądu międzynarodowego - jest nieistniejące - zaznacza Rzecznik w wystąpieniu do premiera.

- Konkluzja wyroku ETPCz o wadliwym ustanowieniu osoby orzekającej w TK dotyczyła w sprawie Xero Flor bezpośrednio tylko Mariusza Muszyńskiego. Jednak nieprawidłowości przesądzające o niespełnieniu wymogu ustanowienia w TK zgodnie z prawem mają charakter obiektywny i dotyczą generalnie statusu osoby jako sędziego TK. Identyczna konkluzja obejmuje i inne osoby powołane do TK w takich samych okolicznościach: Justyna Piskorskiego i Jarosława Wyrembaka - napisał Marcin Wiącek do Mateusza Morawieckiego.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Trybunał znowu odroczył rozprawę ws. prymatu konstytucji

Trybunał Konstytucyjny zdecydował o kolejnym odroczeniu rozprawy w sprawie wniosku premiera Mateusza Morawieckiego dotyczącego oceny zgodności wybranych przepisów Traktatu o Unii Europejskiej z Konstytucją RP. Powodem jest wniosek RPO o wyłączenie sędziów.

W świetle wyroku w sprawie Xero Flor, każde orzeczenie TK wydane z udziałem osoby, której wybór został oceniony jako oczywiste naruszenie prawa, będzie prawnie wadliwe co może zagrozić pewności prawa oraz stabilności orzeczeń sądowych. Obowiązkiem wszystkich organów państwa polskiego, w tym rządu RP, jest wyeliminowanie ryzyka wystąpienia tego typu następstw - uważa RPO.

Przypomnijmy, że w najbliższą środę, 22 września Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie ma oceniać, na wniosek premiera Mateusza Morawieckiego,  zgodność z Konstytucją RP wybranych przepisów Traktatu o Unii Europejskie. Wśród 14 sędziów nie zabraknie zatem także trzech tzw. sędziów dublerów.