Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu

Po raz pierwszy na wawelskiej wystawie zobaczyć można wszystkie ocalałe elementy wyposażenia kościoła pod wezwaniem Misjonarzy pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Horodence, zniszczonego po 1945 roku przez władze sowieckie. To, co ocalało, jest zasługą zaangażowaniu w ratowanie zabytków w latach 60. XX wieku dyrektora Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki Borysa Woźnickiego.

Jest to druga ekspozycja na Wawelu poświęcona arcydziełom Johanna Georga Pinsla, mistrza rokokowego stylu z lwowskiego kręgu, działającego w XVIII wieku na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej. W ubiegłym roku mieliśmy okazję oglądać na wystawie „Ekspresja. Lwowska rzeźba rokokowa” jego rzeźby z kościoła w Hodowicy pod Lwowem, która odniosła wielki sukces. Obejrzało ją 124 tysiące zwiedzających.

Czytaj więcej

Kultura

Chrystus Frasobliwy wrócił do Lwowa. To symbol tego miasta.

Po dwóch latach prac konserwatorskich do Lwowa wraca rzeźba Chrystusa Frasobliwego, która znajdowała się na szczycie kaplicy Boimów.

Obecny pokaz na Wawelu, skupiający się na dziełach z Horodenki, miejscowości oddalonej od Lwowa o 200 km i od Stanisławowa o 70 km, nosi tytuł „Emocje. Lwowska rzeźba rokokowa”.

Mistrzowskie rzeźby Johanna Georga Pinsla

Prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu, przypomina, że kościół w Horodence był jednym z najważniejszych zabytków architektury XVIII wieku. Zaprojektował go Bernard Meretyn, twórca m.in. grekokatolickiej cerkwi Św. Jura we Lwowie.

I dodaje : - Nie sposób nie myśleć o brutalnej historii, której doświadczyło to miejsce wraz z niesamowitymi rzeźbami Johanna Georga Pinsla, znajdującymi się niegdyś w ołtarzu głównym. Z oryginalnej dekoracji świątyni zachowały się jedynie cztery niemal trzymetrowe figury przedstawiające świętych: Annę, Joachima, Elżbietę i Józefa, anioły ze zwieńczenia, putta, a także częściowo ocalony Chrystus z ambony. Pozostała część wystroju kościoła została unicestwiona przez władze sowieckie. Tylko dzięki zaangażowaniu dyrektora Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki Borysa Woźnickiego udało się uratować prezentowane dziś na Wawelu arcydzieła wspólnego dziedzictwa kulturowego Polski i Ukrainy.

Podkreśla także, że pokaz niesie potężny ładunek emocjonalny. - Mamy do czynienia nie tylko z wybitnymi dziełami, których kunszt zachwyca i niejednokrotnie zaskakuje, ale też ze sztuką wywołującą nadal silne emocje, związane również z okrutną, a wcale nie tak odległą przeszłością. – zaznacza prof. Betlej. Co więcej, ta historia zatacza dziś koło. Na tym tle rzeźby Pinsla nabierają nowych znaczeń, opowiadając o współczesności i stanowiąc przestrogę w kontekście wojny za naszą wschodnią granicą .

Ślady dramatycznych wydarzeń

Wystawa zajmuje dwie sale. W pierwszej wyeksponowano wszystkie zachowane rzeźby z ołtarza głównego kościoła. Cztery monumentalne 3-metrowej wysokości figury z drewna lipowego, przedstawiające najbliższą rodzinę Marii: św. Józefa, św. Annę, św. Elżbietę i św. Joachima, które pierwotnie otaczały obraz Marii, znajdujący się w ołtarzu głównym. I dwie rzeźby Adorujących aniołów ze zwieńczenia ołtarza głównego.

Rzeźba Adorującego anioła z lewej strony ołtarza po raz pierwszy prezentowana jest w całości, po połączeniu jej głowy, przechowywanej w Muzeum Sztuki Przykarpacia w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) i torsu ze zbiorów Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. Borysa Woźnickiego. Jego postać wydaje się unosić w powietrzu.

Na wystawie „Emocj . Lwowska rzeźba rokokowa” na Wawelu.

Monika Kuc

Wszystkie rzeźby noszą ślady dramatycznych wydarzeń. Z rzeźby Anioła z prawej strony pozostał właściwie tylko destrukt – ociosany tors ze śladami białej polichromii. Pierwotnie wszystkie figury, powstałe w połowie XVIII wieku, były polichromowane na biało. Potem barbarzyńsko odarte zostały przy pomocy szczotek drucianych z misternie wykonanej polichromii chipolin, więc widać surowe drewno, z którego zostały wykonane.