Konfiskata aut nietrzeźwych kierowców. Niedopracowany projekt zmian

Przepisy wprowadzające do kodeksu karnego obligatoryjny przepadek pojazdu za jazdę w stanie nietrzeźwości (powyżej 1,5 promila), pijanych sprawców wypadków (powyżej 1 promil) oraz kierowców, którzy byli już karani za jazdę w stanie nietrzeźwości (niezależnie od stężenia) zostały uchwalone przez Sejm poprzedniej kadencji. Pierwotnie miały wejść w życie w październiku ub. roku, a później termin przesunięto na 14 marca 2024. Mimo, że po zmianie władzy nowe kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości nie widziało potrzeby modyfikacji przepisów, to na dzień przed początkiem ich obowiązywania, resort uznał, że są zbyt restrykcyjne i zapowiedział zmiany.

Konfiskata pojazdów

Efektem jest projekt nowelizacji kodeksu karnego, który przewiduje odstąpienie od obowiązkowego stosowanie przepadku z uwagi na wątpliwości co do zgodności takich regulacji z konstytucyjną zasadą proporcjonalności reakcji prawnokarnej oraz równości wobec prawa. Zgodnie z projektem we wszystkich wymienionych wyżej przypadkach sąd będzie mógł, ale już nie będzie musiał stosować konfiskaty.

Czytaj więcej

Prawo karne

Zmiany w konfiskacie pojazdów: sąd zdecyduje, czy pijany straci auto

Projekt znoszący obowiązkową konfiskatę aut pijanych kierowców trafił w środę do konsultacji międzyresortowych. Zgodnie z nim, przepadek pojazdu będzie zależał od decyzji sądu.

Zmiany dobre w połowie

Tyle tylko, że jest to rozwiązanie połowiczne. Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 178a par. 5 kodeksu karnego w razie popełnienie przestępstwa z art. 178a § 1 (jazda w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego) lub 178 § 4 (recydywa) sąd będzie mógł orzec przepadek pojazdu, chyba, że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.

Tyle tylko, że przestępstwo z art. 178a § 1 oraz 4 nie dotyczy jedynie jazdy w stanie nietrzeźwości, ale też pod wpływem środków odurzających. Oznacza, to że jeśli pijany kierowca miał „tylko” 1,4 promila to sąd nie będzie mógł orzec przepadku, a gdy sprawca był w pod wpływem środka odurzającego, sad będzie mógł zastosować przepadek niezależnie od stężenia niedozwolonej substancji i wpływu na zdolności psychomotoryczne kierującego.

Pijani traktowani łagodniej

 - Wskazuje się wartość graniczną, przy której można zastosować przepadek, ale wyłącznie w przypadku sprawców prowadzących pojazd w stanie nietrzeźwości. W arbitralny i nieuzasadniony sposób odróżnia to ich sytuację prawną od sprawców popełniających to samo przestępstwo w stanie pod wpływem środka odurzającego – zwraca uwagę prof. Mikołaj Małecki z Krakowskiego Instytutu Prawna Karnego. - W tym ostatnim przypadku przepadek pojazdów grozi sprawcy zawsze, bez względu na stężenie środka i jego wpływ na bezpieczeństwo w ruchu, co narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności i równości wobec prawa – wskazuje karnista.

Na ten problem zwraca też uwagę rzecznik praw obywatelskich, który stoi na stanowisku, że wprowadzenie kolejnych progów stanu nietrzeźwości — przy braku takich progów dla innych środków psychoaktywnych — może prowadzić do rażąco odmiennej praktyki orzeczniczej w tym zakresie. - A tym samym niesie w sobie potencjał naruszenia zasady równości wobec prawa – wskazuje Stanisław Trociuk, zastępca RPO.

Możliwe nadużycia

Czytaj więcej

Wypadki

Konfiskata już nie szokuje. Ile samochodów zatrzymała policja nietrzeźwym kierowcom?

Policja zajęła już blisko 1,6 tys. samochodów kierowcom, którzy prowadzili po alkoholu. Na razie konfiskata znacząco nie ograniczyła pijanych na drogach.

Jak wskazuje RPO problem jest tym większy, że obecnie granica między wykroczeniem polegającym na prowadzeniu pojazdu mechanicznego po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a przestępstwem polegającym na prowadzeniu pojazdu mechanicznego pod wpływem środka odurzającego jest nieostra. - Brak wystarczającej określoności znamion przedstawionych typów czynów zabronionych może w oczywisty sposób prowadzić do nadużyć i kwalifikowania stanu „po użyciu” jako stanu „pod wpływem”, a w konsekwencji do orzekania przepadku pojazdu mechanicznego. Taka regulacja nie spełnia standardów określanych zasadą nullum crimen sine lege leżących u podstaw art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji RP – wskazuje RPO.