Bogusław Chrabota: Kaczyński. Demiurg polityki i strażnik partyjnego żłobu

Klucz do Kaczyńskiego” wydawnictwa Czerwone i Czarne kusi nie tylko tytułem, ale również nazwiskiem autora. Bo Robert Krasowski to autor niebanalny. Błyskotliwy dziennikarz, filozof, redaktor próbujący swych sił w prasie z różnych półek, a na dodatek baczny i oryginalny kronikarz polskiej polityki.

Czytaj więcej

Plus Minus

Bogusław Chrabota: Putin skończy źle. Nie mam wątpliwości

Bogowie nigdy nie umierają. Ale ci, którzy uzurpują sobie prawo do boskości – zawsze.

Jarosław Kaczyński gra o duszę polskiej inteligencji. U Roberta Krasowskiego jest jej katem i admiratorem jednocześnie

Esej „Klucz do Kaczyńskiego” jest zresztą kąskiem z tego półmiska; to literacka dygresja sprawnie zszyta dratwą z trzecim tomem „Historii III RP” pióra Krasowskiego pt. „Czas Kaczyńskiego. Polityka jako wieczny konflikt”. Tym razem jednak zamiast głęboko udokumentowanej pracy historyka czytelnik otrzymał fascynujący komiks. Świetnie napisany, porywający w swoim przekazie i narracji, zarazem budzący w wielu miejscach głęboki sprzeciw. Robert Krasowski w „Kluczu…” świadomie – mam wrażenie – odrzuca detale i subtelności. Książka ma być bowiem publicystycznym studium o człowieku, który zdaniem autora był i pozostaje jedną z głównych, jeśli nie główną osią polskiej polityki. W tym literackim zamierzeniu poza samym Kaczyńskim, jego rolą w historii i antagonistami nic się nie liczy. Nie ma drugiego ani trzeciego planu. Nie ma nawet Polski, bo akcja toczy się w wydumanej „Republice inteligenckiej”, która rozpościera się między Odrą i Bugiem i w której rozgrywa się polityczny życiorys Kaczyńskiego.

Nic tu, prócz polityki, nie ma znaczenia. Nie ma społeczeństwa, nie ma instytucji demokratycznych, kulturalnych, nie ma wolnej prasy, czego najbardziej brakuje – nie ma gospodarki, przemian cywilizacyjnych, polityki międzynarodowej, w tym europejskiej. Jest tylko on, demoniczny gracz nad gracze i jego równie diaboliczni przeciwnicy. Dla jasności: to, co tu napisałem, to nie zarzut – Krasowski doskonale rozumie, że nadmiar szczegółów i subtelności rozmyłby jego autorską intencję, więc świadomie rezygnuje z detali; chce napisać współczesny pamflet i doskonale radzi sobie z materią. Jak u Szekspira czy autorów antycznych zachowuje przy tym jedność miejsca, czasu i akcji.

Wiwisekcja Kaczyńskiego dotyczy z górą trzech dekad. O miejscu już wspomniałem. Akcja zaś dotyczy zmagań Kaczyńskiego ze ściśle zdefiniowaną grupą społeczną, czyli polską inteligencją, o którą Kaczyński najpierw wszelkimi sposobami zabiega, a potem z równą konsekwencją ją niszczy. Polska inteligencja jest przy tym niemal równoprawnym bohaterem eseju co Kaczyński, jej admirator i kat zarazem. To jedyna dostrzegana przez autora grupa społeczna, dla której Krasowski nie ma zresztą litości; główne pole polityki, ale zarazem społeczność niemal bez podmiotowości, bezwolna, bezmyślna, niesuwerenna, łatwa do manipulacji i narcystyczna.

Gra o jej duszę jest dla Kaczyńskiego naturalna. To wszak inteligent z Żoliborza. Ta sama krew, tylko gra brutalniej, wyrywa się inteligenckim obyczajom i estetyce. W pierwszej fazie swojej kariery o duszę inteligenta gra w kości z Tadeuszem Mazowieckim i Bronisławem Geremkiem, bez przerwy prowokując i przekraczając „dozwolone” granice. Wtedy (ta metoda rodem z filmów o Bondzie jest stosowana konsekwentnie w całym tekście) jego antytezą i diabolicznym przeciwnikiem jest Adam Michnik, próbujący rządzić Polską z pokładu propagandowego, arcyniedziennikarskiego pancernika „Gazety Wyborczej”. Obaj są eksponentami narcystycznych mocy, choć – to nie ulega wątpliwości – tym gorszym jest Michnik, pazerny demiurg Polski liberalnej i lewicowej. Zazwyczaj wygrywa z Kaczyńskim, ale do czasu, bo jego plany krzyżuje niewdzięczna historia.

O ile więc próbujący przerobić po swojemu naród redaktor „Gazety” schodzi w końcu na drugi plan, o tyle drugim i pewnie ważniejszym alter ego dla założyciela Prawa i Sprawiedliwości staje się ironiczny, cyniczny i bezwzględny Donald Tusk. To wreszcie przeciwnik dorastający do formatu Kaczyńskiego. Człowiek tyleż gardzący inteligenckim salonem, co umiejący go cynicznie wykorzystać do swoich celów. Tusk to klasyczny gracz – jest cichy i skryty; w przeciwieństwie do szefa PiS nie obnaża procesu produkcji politycznej kiełbasy. Wyraźnie autor go nie lubi. Ma mu za złe, że wykorzystuje bez litości wszystkie błędy prezesa, a zarazem – jakby był lustrzanym odbiciem żoliborskiego inteligenta – gra wyłącznie na siebie.

„A jednak nawet on doszedł do takiego poziomu bezczelności, że blisko przez dekadę nie tylko nie pomógł w obaleniu PiS-u, ale ciągle w jego obaleniu przeszkadzał”. To Krasowski o Tusku. Uczciwie? Nie całkiem, bo dla autora „Klucza…” europejskie funkcje i rola Tuska w najmniejszym stopniu się nie liczą. To tylko ucieczka z pola walki, wielka ściema i w ogóle zdrada.

Czytaj więcej

Plus Minus

Chrabota: Kaczyński najsilniejszym spoiwem koalicji rządowej Tuska

Powoli wypada kończyć podsumowania po wyborach samorządowych. Co miało się zdarzyć, stało się ciałem.

Robert Krasowski niesprawiedliwie przedstawia Polskę platformerską. Ale opis rządów Jarosława Kaczyńskiego jest uważny i precyzyjny 

O ile obraz Polski platformerskiej jest u Krasowskiego karykaturalnie niesprawiedliwy („najbardziej minimalistyczna polityka w historii III RP”), o tyle rysunek Polski rządzonej przez Kaczyńskiego jest uważny i precyzyjny. Krasowski nie ma wątpliwości, że kraj stał się łupem partii żarłoków. Kaczyński daje im się najeść, by doły partyjne doceniły partię. Z korupcją walczyć nie musi, bo: „Uczynił korupcję niepotrzebną. Zalegalizował bezpieczne metody transferu majątku publicznego do kieszeni prywatnych”. Dokonuje anarchizacji struktur państwa, by łatwiej było mu sprawować władzę, nie konstruuje wizji państwa, ale je destruuje i zamienia na jeden wielki teatr ekspozycji własnych poglądów. To dla Krasowskiego karygodne niszczenie struktur, choć – tu światełko w tunelu – są i osiągnięcia. Pierwszym jest uruchomienie w Polsce dzięki transferom socjalnym nowoczesnego państwa dobrobytu. Drugim – bezprecedensowe wsparcie Ukrainy w lutym 2022 r. To dla autora „Klucza…” też zasługa Kaczyńskiego i jemu należy się historyczna pamięć potomnych.