Andrzej Paczkowski o świętowaniu 11 listopada w PRL

W związku z przypadającym dziś Narodowym Świętem Niepodległości przypominamy wywiad, jaki ukazał się w "Plusie Minusie" w listopadzie 2016 roku

Rzeczpospolita: Po roku 1944 komuniści znieśli przedwojenne święta państwowe – 3 Maja i 11 Listopada. Jaki był status tych dat w życiu publicznym PRL?

Pojawiły się nowe święta państwowe – 1 maja i 22 lipca. Przez większość dziejów PRL nie było żadnych niezależnych obchodów zniesionych świąt. Pojawiły się na widoczną skalę dopiero w połowie lat 70. wraz z kształtowaniem się opozycji demokratycznej i stanowiły wyraz sprzeciwu wobec systemu. Te niezależne obchody nie mogły się jednak odbywać w otwartej przestrzeni publicznej, więc odbywały się tam, gdzie w ówczesnych warunkach było to możliwe, czyli w kościołach. Zdarzało się jednak, że tłum wychodził ze świątyń na ulice, jak w roku 1979. Władze od pewnego momentu starały się uwzględnić dawne święta, ale nigdy nie nadały im charakteru państwowego.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Badanie: Ilu Polaków pójdzie na Marsz Niepodległości?

Poznawanie historii własnego kraju, dbanie o interesy kraju a także kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów oraz obchodzenie świąt narodowych to przejaw polskiego patriotyzmu.

Jakie były przejawy tych starań?

Na przykład 11 listopada organizowano akademię albo konferencję naukową, składano kwiaty. Ale nie było przemówień głowy państwa czy defilad.

Komuniści zatem próbowali Święto Konstytucji 3 Maja i Święto Niepodległości zawłaszczać...

Warto podkreślić, że sytuacja, o której rozmawiamy, dotyczy końcówki PRL. Przed upadkiem komunizmu 11 listopada było ostatni raz obchodzone państwowo i publicznie w Lublinie w roku 1944. Nawet Józef Stalin przysłał depeszę gratulacyjną. Po długiej przerwie, właściwie dopiero w roku 1981 – a więc gdy istniała już Solidarność – władze podjęły próbę wchłonięcia Święta Konstytucji 3 Maja i Święta Niepodległości, chociaż interpretowały je zgodnie z ideologią i językiem reżimu. To działo się zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego, gdyż generał Wojciech Jaruzelski zdawał sobie sprawę ze znaczenia symboli. I tak Konstytucja 3 maja była przypominana jako zwieńczenie oświeceniowej, „postępowej" tradycji polskiej, dążeń do modernizacji kraju, likwidacji barier stanowych. Z kolei 11 listopada łączono z rewolucją październikową – podkreślając, że to bolszewicy uznali prawo Polaków do własnego państwa.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Jak będzie obchodzone Święto Niepodległej?

105 lat temu Polska odzyskała niepodległość. W całym kraju będziemy wspominali to wydarzenie.

Tymczasem wprowadzone przez komunistów nowe święta były zaszczepianiem na gruncie polskim czegoś zupełnie obcego...

1 Maja, zanim stało się w PRL świętem państwowym, miało już w Polsce długą tradycję. Nawiązywało ono do masakry strajkujących robotników w Chicago w roku 1886 i było świętem ruchu robotniczego. W II Rzeczypospolitej obchodziły je partie lewicowe, od komunistów po PPS. W założeniu święto to miało więc łączyć wszystkich „ludzi pracy" na całym świecie. I tak też było w PRL. Notabene warto zaznaczyć, że 1 Maja miało charakter państwowy w III Rzeszy. Bo przecież rządziła nią formacja, która w swojej nazwie była narodowo-socjalistyczną partią robotników.