Z początkiem roku weszła w życie ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów. Wprowadziła obowiązek podania w pozwie informacji, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, ewentualnie wyjaśnienia okoliczności, które stały na przeszkodzie takim próbom. Za niespełnienie tego obowiązku nie grozi jednak zwrot pozwu. Autorzy nowelizacji założyli, że mediację trzeba wspierać rozwiązaniami „miękkimi", które mają skłaniać strony do korzystania z mediacji i aktywizować sąd, jednak bez tworzenia regulacji o charakterze przymuszającym. Brak informacji o próbach polubownego rozwiązania sporu na etapie przedsądowym nie wstrzymuje zatem dalszego biegu sprawy. Sędzia nie ma również podstaw prawnych do wzywania powoda do uzupełnienia braków formalnych pozwu. Podstawową barierą rozwoju mediacji w Polsce jest brak wiedzy o możliwościach polubownego rozwiązania sporu. Nowy przepis ma podnieść świadomość obywateli i zachęcić ich do korzystania z alternatywnych wobec sądu metod. Wskazuje wyraźnie, że przed skierowaniem sprawy do sądu powód powinien zastanowić się, czy jest możliwe ugodowe rozwiązanie, i podjąć taką próbę. Nowy obowiązek został nałożony na powoda wnoszącego pozew oraz na wnioskodawcę w postępowaniu nieprocesowym, jednak będzie miał znaczenie jedynie w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne.
Informacja zawarta w pozwie ułatwi sędziemu dokonanie wstępnej oceny, czy sprawa może zostać skierowana do mediacji w toku postępowania sądowego. Brak podjęcia próby polubownego rozwiązania sporu lub informacji o tym w pozwie może mieć wpływ na postępowanie na dalszych etapach, np. na podjęcie przez sędziego decyzji o wezwaniu stron na spotkanie informacyjne lub posiedzenie niejawne w celu oceny, czy sprawa nadaje się do mediacji. Wprowadzone prawo daje stronom sporów i uczestnikom obrotu gospodarczego informację o mediacji i jej zaletach (szybkość postępowania, oszczędność kosztów i skuteczność) oraz możliwość przekierowania na drogę pozasądową spraw, w których istnieje możliwość polubownego rozwiązania. Od stron sporu zależy, czy skorzystają z takiej możliwości.
Autorka jest sędzią, pracuje w Ministerstwie Sprawiedliwości
