Wiceprezes BGK: Rośnie rola banków rozwoju w Europie

Zrównoważony rozwój jest dla Europy kluczem do długofalowej stabilności oraz wzrostu konkurencyjności gospodarczej. Osiągnięcie tych celów będzie jednak bardzo trudne bez odpowiednich środków na inwestycje infrastrukturalne i nowoczesne technologie, które wymagają długich horyzontów inwestycyjnych i charakteryzują się niższą stopą zwrotu i podwyższonym ryzykiem.

W pierwszej dziesiątce największych instytucji finansowania rozwoju znajdują się cztery instytucje europejskie: trzy krajowe banki rozwoju: francuski CDC (Caisse des dépôts et consignations), niemiecki KfW (Kreditanstalt für Wiederaufbau) oraz włoski CDP (Cassa Depositie Prestiti), a także Europejski Bank Inwestycyjny (EIB) z międzynarodową strukturą właścicielską, obejmującą państwa członkowskie UE. EIB opiera swoje działania na zapisach Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Lewandowski: Unia Europejska szuka utraconej konkurencyjności

W Europie nie brakuje kreatywności, ale jest problem z przekształcaniem inwencji w komercyjne inwestycje.

Polska ma jednego przedstawiciela w tej grupie – Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który w tym roku obchodzi swoje stulecie. Choć suma bilansowa BGK na koniec czerwca 2024 wynosiła prawie 60 mld euro, co stanowi jedynie około 10 proc. średniej sumy bilansowej czterech największych europejskich banków rozwoju, jego relacja do PKB systematycznie rośnie – od 4,4 proc. w 2012 roku do obecnych 7 proc. Dla porównania, suma bilansowa KfW stanowi 15 proc. PKB, CDP 23 proc., a CDC aż 36 proc. BGK ma więc przestrzeń do dalszego wzrostu i rozwoju, a jego bilans jest obecnie wyższy niż hiszpańskiego ICO (Instituto de Credito Oficial), zaliczanego do największych instytucji finansowania rozwoju w Europie.

Jak działają banki rozwoju?

Publiczne Banki Rozwoju, reprezentowane w Polsce przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), nie mają na celu maksymalizacji zysków, lecz wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego. Od 2015 roku banki te angażują się bezpośrednio w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG). Tak zdefiniowana misja pozwala bankom rozwoju angażować się w projekty, które sektor prywatny uznaje za zbyt ryzykowne, ale które mają istotne znaczenie dla długoterminowego rozwoju regionalnego lub społecznego. Przy takich inwestycjach kluczowy jest długoterminowy horyzont, a także brak presji właścicielskiej na coroczny wynik finansowy, co umożliwia realizację projektów przynoszących efekty dopiero po wielu latach, takich jak na przykład rozbudowa infrastruktury.

Banki rozwoju korzystają z gwarancji i finansowania dostarczanego głównie przez rządy lub instytucje międzynarodowe, co zapewnia im stabilność i większą odporność na zmiany rynkowe. Dzięki wsparciu rządu banki te osiągają wysokie ratingi kredytowe, często porównywalne do oceny wiarygodności kredytowej krajów, co sprawia, że ich finansowanie długoterminowe jest tańsze niż w przypadku banków komercyjnych. Dodatkowo, PBR mają większe doświadczenie i lepsze kompetencje w zakresie oceny ryzyka, zwłaszcza w dużych projektach inwestycyjnych. Przykładem może być francuski CDC, którego ponad 50 proc. portfela inwestycji w 2023 roku stanowiły projekty infrastrukturalne – udział ten pozostaje stabilny od wielu lat. Ponadto PBR mogą tworzyć wyodrębnione wehikuły inwestycyjne, finansujące konkretne przedsięwzięcia na poziomie krajowym, regionalnym lub międzynarodowym (np. Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza). Banki rozwoju są też naturalnymi partnerami instytucji międzynarodowych na poziomie krajowym, co umożliwia im implementację programów i instrumentów międzynarodowych banków rozwoju.

Czytaj więcej

Europejskie Forum Nowych Idei

Polski biznes musi być słyszany w Brukseli

Rodzimi przedsiębiorcy powinni być aktywni w Brukseli, ponieważ prawo tam stanowione dotyczy w dużej mierze kwestii gospodarczych, a zatem kluczowych dla biznesu. Polska prezydencja sprzyja nagłośnieniu najbardziej palących kwestii.

Ze względu na możliwość przyjęcia większego ryzyka, banki rozwoju odgrywają kluczową rolę we wspieraniu innowacji, szczególnie w obszarach, które są mniej chętnie finansowane przez tradycyjne instytucje finansowe. Wspierając rozwój społeczno-gospodarczy, finansują projekty o wysokim ryzyku, które sprzyjają innowacyjności, rozwojowi technologicznemu oraz zrównoważonemu wzrostowi. Ich wsparcie może obejmować finansowanie badań i rozwoju (R&D), promowanie startupów (głównie za pośrednictwem specjalnych funduszy), wspieranie zielonych technologii oraz inwestycje w infrastrukturę cyfrową. Przykładem może być francuski CDC, który poprzez swoją spółkę BPIfrance wsparł w 2023 roku projekty innowacyjne kwotą prawie 9,5 mld euro – wartość ta była rekordowa, a jej dynamika wzrostu pozostaje wysoka.

Od czasu przyjęcia 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju w 2015 roku banki rozwoju rozszerzyły zakres działania, coraz bardziej angażując się w ich realizację – od przeciwdziałania zmianom klimatu, ochrony bioróżnorodności, poprzez rozwój edukacji, aż po transformację cyfrową. Przykładowo, BPIfrance przeznaczył w samym tylko 2023 roku 7 mld euro na transformację energetyczną, a włoski CDP w 2023 roku wsparł 37 projektów z obszaru zielonej transformacji na kwotę ok. 2 mld euro. CDP coraz bardziej angażuje się także w inicjatywy z sektora rolniczego i energetycznego w Afryce, wspierając działania łagodzące wpływ zmian klimatycznych na lokalne społeczności.

Czy PBR stanowią konkurencję dla banków komercyjnych?

Banki rozwoju, ze względu na swoje publiczne cele, działają w nieco innym segmencie rynku niż banki komercyjne. Mimo że PBR prowadzą działalność komercyjną, skupiają się głównie na sektorach charakteryzujących się podwyższonym ryzykiem, niską stopą zwrotu i długim terminem inwestycji, co często leży poza obszarem zainteresowania banków komercyjnych. PBR, dbając o rozwój społeczno-gospodarczy, koncentrują się na finansowaniu dużych, długoterminowych projektów infrastrukturalnych oraz wspieraniu innowacyjnych przedsięwzięć.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Elżbieta Chojna-Duch: Dlaczego Draghi pominął Europę Środkowo-Wschodnią

Nad brakiem konsultacji z krajami Europy Środkowo-Wschodniej byłego premiera i byłego Prezesa EBC Mario Draghiego przy przygotowaniu swego 400 stronicowego Raportu "New industrial strategy for Europe" zastanawiają się nie tylko w Polsce. Dlaczego pominął firmy, instytuty badawcze i naszych naukowców, którzy jak twierdził prof. Alojzy Nowak na II Kongresie Umiędzynarodowienia Nauki stają się coraz bardziej rozpoznawalni na rynkach europejskich i światowych.

Projekty te zazwyczaj wymagają dłuższego okresu finansowania i cechują się większym ryzykiem kredytowym, przez co banki komercyjne zwykle niechętnie angażują w nie swoje kapitały. Czasem bank rozwoju i bank komercyjny mogą współfinansować ten sam projekt, jeśli ma on walory rozwojowe i komercyjne; w takim przypadku często korzystają z formuły konsorcjalnej. W przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw PBR działają raczej jako pośrednicy, dystrybuując środki wspierające rozwój tych sektorów rynku. Można zatem uznać, że banki rozwoju i banki komercyjne pełnią komplementarne role w gospodarce, a nie bezpośrednio ze sobą konkurują.

Warto też wspomnieć o rosnącej atrakcyjności banków rozwoju na wysoko wyspecjalizowanym rynku pracy. Coraz częściej obserwuje się transfery specjalistów z komercyjnego sektora bankowego do instytucji rozwoju, co ma znaczenie zarówno dla skuteczności realizacji celów społeczno-gospodarczych, jak i dla budowania synergii z szeroko pojętym rynkiem finansowym.

Rosnąca rola Publicznych Banków Rozwoju

Publiczne Banki Rozwoju odgrywają coraz ważniejszą rolę w stabilizowaniu gospodarki i wspieraniu zrównoważonego wzrostu, finansując długoterminowe projekty niezbędne do transformacji w kierunku bardziej zrównoważonej gospodarki, takie jak infrastruktura, odnawialne źródła energii, innowacje i rozwój kapitału ludzkiego. Średni skumulowany wskaźnik wzrostu dla czterech największych europejskich krajowych banków rozwoju wynosił w ostatniej dekadzie 7 proc., przy czym dla samego BGK wynosił około 14 proc.