Guntram Wolff: Czerwone linie brytyjskiej premier

Theresa May w końcu się odezwała. W ważnym przemówieniu przedstawiła plany uruchomienia artykułu 50. unijnego traktatu i negocjacji dotyczących Brexitu. Oświadczenie dało jasność, jeśli chodzi o kalendarz: negocjacje zaczną się nie później niż w marcu 2017 roku i potrwają prawdopodobnie dwa lata.

Ale May przekazała również najbardziej konkretne do tej pory informacje i celach brytyjskiego rządu i wyznaczyła kilka głównych „czerwonych linii". Oczywiście takie linie są rysowane na piasku, a nie wykuwane w kamieniu i mogą się zmienić w trakcie negocjacji. Jednak kompromis jest politycznie trudny, więc należy się spodziewać, że Wielka Brytania będzie walczyła o swoje.

Warto więc rozszyfrować te czerwone linie, żeby pokazać, co one znaczą dla przyszłych relacji UE – Wielka Brytania. Nie są dobrym sygnałem dla tych popierających Brexit w wersji soft.

Żegnaj, zintegrowany rynku

Pierwszy i najważniejszy punkt dotyczy suwerenności. Jak wyłożyła to premier May: „Będziemy w pełni niezależnym, suwerennym krajem, który nie będzie już należał do unii politycznej z jej ponadnarodowymi instytucjami zdolnymi uchylać prawo stanowione przez krajowe parlamenty i sądy".

I dalej: „Będziemy mieli swobodę stanowienia własnego prawa. I nie opuszczamy UE po to, żeby wrócić pod jurysdykcję Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości".

To są jasne stwierdzenia i mają jasne implikacje dla natury przyszłych relacji między UE a Wielką Brytanią. Nie ma mowy o czymkolwiek przypominającym głęboką integrację rynku wewnętrznego. Daleko idąca integracja w nim przewidziana wymaga znacznie więcej niż wspólnego zestawu standardów i reguł.

Potrzebne jest również jednolite ich stosowanie zagwarantowane przez ponadnarodowe instytucje, takie jak Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Komisja Europejska.

To nie jest tylko teoretyczna ocena, ale wydarzenie o natychmiastowych skutkach gospodarczych. Tzw. paszport (możliwość oferowania usług bankowych ponad granicami) jest do wyobrażenia tylko w sytuacji ponadnarodowej jurysdykcji. I nie chodzi tylko o usługi finansowe.

W wielu innych dziedzinach, jak ochrona zdrowia, to wspólne standardy i ich egzekwowanie jest najważniejsze dla handlu międzynarodowego, a nie cła, bo te są i tak niskie. Równie ważny jest ponadnarodowy nadzór nad konkurencją i pomocą publiczną, bez którego nieuczciwe praktyki i dumping stałyby się realnym zagrożeniem dla przedsiębiorstw i konsumentów.

Silne karty w rękach Unii

Ale ponieważ brytyjska premier wykluczyła jakikolwiek model, który przypominałby rynek wewnętrzny, rodzi się oczywiste pytanie: jakie inne rozwiązania są możliwe?

Jako pierwsze do głowy przychodzi porozumienie o wolnym handlu. Premier May natychmiast jak mantrę powtórzyła slogan o „Globalnej Brytanii". Ale w sytuacji, gdy 48 proc. brytyjskiego eksportu idzie na rynek UE, oczywiste byłoby zabezpieczenie najpierw relacji handlowych z tym rynkiem. Taka umowa wykluczałaby znaczną część usług, w których akurat Brytyjczycy są względnie silni. Ale brytyjska pozycja będzie osłabiona, bo żaden kraj UE nie wysyła do Wielkiej Brytanii więcej niż 14 proc. eksportu. To da UE przewagę w negocjacjach.