Wielki recykling biurowców

Do 2030 r. biurowce w 16 europejskich miastach, liczące ponad 170 mln mkw., staną się w szerokim rozumieniu przestarzałe. Trend starzenia się tej klasy nieruchomości komercyjnych przyspiesza – oceniają eksperci firmy doradczej Cushman & Wakefield w raporcie „Rethinking European Offices”. Tendencja to z jednej strony ryzyko, ale z drugiej szansa.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Tomasz Ogrodzki: Musimy być pewni, co i czy budować

Budynki naruszają tkankę planety. Każdy wybudowany obiekt to tysiące kilogramów CO2, które lecą do atmosfery. Dlatego musimy być pewni, co i czy budować. Transparentność pomaga liderom nieruchomości podejmować lepsze decyzje – mówi Tomasz Ogrodzki, prezes REDD.

Młoda i stara Europa biurowa

Starzenie się biur ma oczywiście największy związek z ich wiekiem. Ale to nie wszystko. Starzenie się w rozumieniu utraty atrakcyjności i przydatności ma związek z apektami finansowymi czy regulacyjnymi. Normy dotyczące warunków technicznych budynków, przepisy środowiskowe, hybrydowe modele świadczenia pracy, presja ekonomiczna – przed właścicielami budynków biurowych i inwestorami z rynku nieruchomości komercyjnych mnóstwo wyzwań, by nie dopuścić do spadku wartości aktywów.

Według szacunków Cushman & Wakefield starzenie się biurowców to głównie problem zachodniej części Starego Kontynentu, ponieważ w naszej części zasoby zaczęły być budowane relatywnie niedawno. Najtrudniejsza sytuacja jest w Mediolanie, gdzie 86 proc. biur w perspektywie kilku lat będzie można uznać za przestarzałe. Na tym biegunie są jeszcze Barcelona, Sztokholm (po 81 proc.) oraz Paryż (80 proc.). Blisko 80 proc. są Madryt, Amsterdam i Londyn.

Czy relatywnie młode rynki naszego regionu Europy mają znaczną przewagę? W rankingu Cushman & Wakefield najlepiej wypada Warszawa, gdzie odsetek powierzchni, która do 2030 r. będzie przestarzała, to 40 proc. W Budapeszcie to 43 proc., a Pradze 47 proc.

Analitycy Cushman & Wakefield spodziewają się zwiększania polaryzacji między nieruchomościami najwyższej klasy, zlokalizowanymi w biznesowych centrach miast, a tymi z obrzeży, gdzie ryzyko problemów z pozyskiwaniem najemców będzie rosło, a co za tym idzie, zagrożona będzie wartość budynków. Modernizacje, repozycjonowanie, zmiana funkcji z wyburzeniem włącznie – to scenariusze, które będzie trzeba wziąć pod uwagę.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Duże transakcje na rynku biur. Firmy chcą powrotu pracowników

Trzeci kwartał na rynku biur to czas zawierania największych umów najmu. Jako przyczynę eksperci wskazują zmianę nastawienia firm do pracy zdalnej. Coraz więcej decyduje się na powrót pracowników, co zwiększa popyt na dobre powierzchnie.

Pro

Dwie prędkości na rynku biur

– Za przestarzałe budynki biurowe uznajemy aktywa, których wartość spada ze względu na rosnący poziom wakatu strukturalnego wynikający m.in. ze zmieniających się potrzeb użytkowników, zmian w podejściu do projektowania przestrzeni, upowszechniania się systemu współdzielenia biurek oraz związanego z tym malejącego zapotrzebowania na powierzchnię biurową wśród części najemców. Kluczowe w tym przypadku są również wyzwania ekonomiczne i wymogi wynikające z wdrażania polityk ESG – komentuje Jan Szulborski, business development & insight manager w Cushman & Wakefield.

– Patrząc na efekt starzenia się zasobu powierzchni biurowych, z jednej strony mamy do czynienia z krajami Europy Zachodniej, gdzie blisko 80 proc. zasobów powierzchni na siedmiu głównych rynkach biurowych (Amsterdam, Barcelona, Londyn, Madryt, Mediolan, Paryż i Sztokholm) może być przestarzałe. Z kolei rynki Europy Wschodniej (Budapeszt, Praga i Warszawa) mają niższe ryzyko dołączenia do grupy przestarzałych nieruchomości i mniejszy odsetek zasobów zagrożonych wynikającej z tego utraty wartości (średnio tylko 43 proc.). Dowodzi to, że większość zasobów została dostarczona na te rynki w ciągu ostatnich 20 lat. W przypadku Polski dynamiczny rozwój sektora przyspieszył po aneksji do Unii Europejskiej w 2004 roku, a sam rynek biurowy w wzrósł od tego czasu ponadpięciokrotnie – dodaje.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Biura coworkingowe na celowniku. Jakie branże je lubią?

Wybór na rynku biur serwisowanych jest coraz większy. Coworkingi wybierają m.in. firmy z sektora finansów, mediów, logistyki, cyberbezpieczeństwa.

Ekspert zaznacza, że podaż i popyt na rynku powierzchni biurowej został zaburzony z powodu wpływu pandemii, zawirowań geopolitycznych, słabszej kondycji gospodarki i rosnącej presją inflacyjnej.

– Analizując wskaźniki rynkowe na ośmiu największych rynkach w Polsce, obserwujemy stopniową poprawę kondycji sektora. Niemniej jest on różny w zależności od konkretnych lokalizacji danego miasta i w związku z tym w obrębie jednej aglomeracji możemy mieć do czynienia z tzw. rynkiem dwóch prędkości – mówi Jan Szulborski.

– Nieruchomości zlokalizowane w centrach miast cieszą się relatywnie dużym zainteresowaniem i tam obserwowany jest wzrost stawek czynszu. Z kolei nieruchomości poza centrum, gdzie dostępność powierzchni jest większa, zmagają się z niższym zainteresowaniem najemców, a stawki czynszów utrzymują się na niezmienionym poziomie. Na szerokim europejskim rynku widoczny jest trend, w którym najemcy koncentrują się na zabezpieczeniu najlepszych powierzchni biurowych w centralnych obszarach, z dostępem do szerokiej gamy udogodnień oraz budynków spełniających najnowsze standardy środowiskowe i zrównoważonego rozwoju – podkreśla ekspert Cushman & Wakefield.

Z kolei mniejsza aktywność najemców w obszarach pozacentralnych wpływa na rosnący poziom wakatów strukturalnych, które w naturalny sposób dotykają najstarszy zasób powierzchni biuro–wych i mają swoje odzwierciedlenie w niższych wycenach nieruchomości oraz mniejszym zainteresowaniu ze strony inwestorów poszukujących stabilnych aktywów do ulokowania kapitału.

Czytaj więcej

Nieruchomości komercyjne

Karol Wyka, Newmark Polska: Rynek biur odżywa. Na fali wielofunkcyjne obiekty

Widzimy ożywienie na rynku biurowym. Wracają inwestorzy zainteresowani zakupem najlepszych budynków typu prime – mówi Karol Wyka, dyrektor zarządzający działu powierzchni biurowych w firmie doradczej Newmark Polska.

– W związku z powyższym obserwujemy, że właściciele aktywów niespełniających już swoich celów czy inwestorzy oportunistyczni coraz częściej wdrażają w tych obiektach strategie repozycjonowania czy konwersji nieruchomości. Dla nieruchomości już istniejących wiąże się to z gruntowną modernizacją i repozycjonowaniem budynków, jak w przypadku projektów Life czy Diuna w Warszawie, lub wyburzeniem nieruchomości i zmianą funkcji, jak w przypadku Parku Biznesowego Empark czy budynku Curtis Plaza. W przypadku nieruchomości gruntowych obserwujemy, że inwestorzy dostosowują swoje projekty do nowych warunków rynkowych, gdzie szereg planowanych projektów zmienia swoją funkcję w części lub w całości, jak w przypadku projektu WIMA Widzewska Manufaktura w Łodzi, gdzie zamiast biur w największym pofabrycznym budynku kompleksu powstaną apartamenty – wskazuje Jan Szulborski.

Czas na zmiany na biurowym rynku

Według szacunków Polskiej Izby Nieruchomości Komercyjnych na koniec września 2024 r. zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej w Warszawie wyniosły 6,27 mln mkw. Odsetek pustostanów sięgnął 10,7 proc., przy czym w strefach centralnych 8,9 proc., a poza centrum 12,2 proc.