Awantura o darowiznę: Córka wystąpiła z komornikiem przeciw matce

Przy ocenie rażącej niewdzięczności istotne jest nie tylko zachowanie obdarowanego wobec darczyńcy, lecz także darczyńcy po wykonaniu darowizny.

Publikacja: 21.08.2023 16:08

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego r

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Foto: Fotorzepa, Danuta Matloch DM Danuta Matloch

Nawet prowadzenie spraw sądowych i wszczęcie egzekucji nie stanowi o rażącej niewdzięczności obdarowanego. To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Matka domagała się zobowiązania córki do zwrócenia jej darowizny w postaci mieszkania lub zapłaty jego równowartości. Ten pozew sądy niższych instancji, w tym SA w Krakowie, oddaliły.

Jak ustaliły te sądy, za złe relacje między matką i córką odpowiedzialność ponoszą obie. Od lat zachowanie matki względem córki i wnuczki stało się agresywne, a próby córki nie poprawiły stosunków. Kontaktowały się więc przez adwokatów, gdyż toczyły kilka postępowań sądowych na tle rozliczania z zarządzania ich nieruchomościami.

Córka była więc uprawniona do wszczęcia – na podstawie uzyskanego orzeczenia – postępowania egzekucyjnego.

Matka odwołała się do SN, by rozsądził, czy skierowanie przeciwko niej wniosku egzekucyjnego nie stanowi jednak rażącej niewdzięczności, uzasadniającej odwołanie darowizny.

Czytaj więcej

Z kolei pełnomocnik córki, adwokat Wojciech Zięba, argumentował, że spory sądowe nie dotyczyły darowanego mieszkania, więc gdyby potraktować wszczęcie egzekucji jako rażącą niewdzięczność, to jego klientka nie mogłaby skutecznie egzekwować prawomocnego wyroku lub „zapłaciłaby” za to utratą darowizny. SN w osobie sędziego Tomasza Szanciły podzielił to stanowisko.

– W orzecznictwie przyjmuje się, że rażącą niewdzięcznością nie są krzywdy wyrządzone darczyńcy w sposób niezamierzony, a nawet umyślnie, gdy nie przekraczają granic zwykłych konfliktów życia rodzinnego, podyktowane emocjami wypowiedzi czy gesty spowodowane przez obie strony, a tym bardziej sprowokowane przez darczyńcę. Ocena może być odmienna, kiedy umyślne, ale niemające samodzielnie cech rażącej niewdzięczności zachowania obdarowanego są istotnie skumulowane w taki sposób, że ich łączne występowanie i nasilenie może być uznane za wykraczające poza wskazane ramy. Może też chodzić o pozorne przejawy stosowania prawa, gdy zmierzają jedynie do pokrzywdzenia darczyńcy. Nie wystarczy jednak subiektywna ocena darczyńcy oraz twierdzenie, że były to akty złej woli, ani fakt, że zainicjowane przez obdarowanego postępowania sądowe lub inne okazały się bezpodstawne.

– Przy ocenie rażącej niewdzięczności istotne powinno być też zachowanie darczyńcy po wykonaniu darowizny, w szczególności gdy prowokuje obdarowanego do działań, które są następnie podstawą odwołania darowizny. W każdym przypadku ocena powinna być zindywidualizowana – wskazał sędzia Szanciło.

Sygnatura akt: I CSK 964/23

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Prof. Bogudar Kordasiewicz, radca prawny

Na tle orzeczenia SN wyraźnie widoczna jest różnica między występującym czasem społecznym odbiorem „rażącej niewdzięczności” a prawnym znaczeniem tego pojęcia.

Wiele osób uważa, że nie przystoi „włóczyć” darczyńcy po sądach i w konsekwencji nieomal każde wszczęcie postępowania sądowego przeciw darczyńcy traktuje jako rażącą niewdzięczność. Takie podejście ma jednak niewiele wspólnego z rażącą niewdzięcznością w znaczeniu prawnym. Trafnie więc SN wskazał, że skierowanie przeciw darczyńcy sprawy do sądu jedynie wyjątkowo mogłoby zostać zakwalifikowane jako rażąca niewdzięczność. Właściwie też wyważył kryteria takiej oceny. Po drugie przypomniał, że skarżący nie może ograniczać się w skardze kasacyjnej do próby uzyskania od SN odmiennej oceny konkretnego stanu faktycznego, a tak było w tej sprawie.

Nawet prowadzenie spraw sądowych i wszczęcie egzekucji nie stanowi o rażącej niewdzięczności obdarowanego. To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Matka domagała się zobowiązania córki do zwrócenia jej darowizny w postaci mieszkania lub zapłaty jego równowartości. Ten pozew sądy niższych instancji, w tym SA w Krakowie, oddaliły.

Pozostało 90% artykułu
Sądy i trybunały
Po co psuć świeżą krew, czyli ostatni tegoroczni absolwenci KSSiP wciąż na lodzie
Nieruchomości
Uchwała wspólnoty musi mieć poparcie większości. Ważne rozstrzygnięcie SN
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Praca, Emerytury i renty
Ile trzeba zarabiać, żeby na konto trafiło 5000 zł
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Prawo karne
Śmierć nastolatek w escape roomie. Jest wyrok