RPO: ostatnie sześć lat to niespotykany chaos prawny i wielokrotne pogwałcenie konstytucji

- Mam świadomość i przekonanie, że jest to moje ostatnie wystąpienie przed Wysoką Izbą w roli Rzecznika Praw Obywatelskich. Chciałbym podkreślić, że wyrom Trybunału Konstytucyjnego z 15 kwietnia oceniam jako bezprawny, a jego bezprawność jest dodatkowo podkreślona przez niedawne rozstrzygnięcie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ws. Xero Flor przeciwko Polsce, w którym oceniono skład TK. Jednak fakt opublikowania wyroku TK w Dzienniku Ustaw powoduje, że nie będę miał wyjścia i niestety będę musiał się do tego wyroku dostosować. Ale wierzę, że do 15 lipca uda się wybrać mojego następcę, wtedy konsekwencje tego wyroku TK będą mniejsze niż zakładamy - mówił Adam Bodnar.

Jak podkreślił, wykonywanie pracy rzecznika było dla niego wielkim honorem, ale nie była to łatwa kadencja.

- Przypadła na czas władzy, gdy obywatele potrzebowali coraz więcej wsparcia, a władza robiła wiele, żeby ograniczyć możliwości działania RPO - zarówno pod względem prawnoinstytucjonalnym jak i finansowym - zauważył Bodnar.

- W tym czasie nastąpił niespotykany dotąd w takiej skali chaos prawny. Wielokrotnie została pogwałcona konstytucja i naruszona została zasada trójpodziału władzy, wiele instytucji utraciło przypisane im przez konstytucję cechy niezależności. Przez sześć lat zmierzaliśmy w stronę państwa, w którym władza jest scentralizowana, narastają problemy z praworządnośćią i przestrzeganiem standardów praworządności. Warto zauważyć pogarszającą sie pozycję Polaki w rankingach demokracji czy swobód obywatelskich, wolności słowa - powiedział Adam Bodnar.

Dodał, że pandemia koronawirusa skumulowała wiele nowych problemów związanych z prawami obywateli.

- W ubiegłym roku do Rzecznika wpłynęło ponad 72 tysiące pism i sygnałów od obywateli. To jest wrost o 25 proc. w stosunku do 2019 r. - poinformował Adam Bodnar.

Jak zaznaczył przez ostatnie sześć lat Urząd RPO pracował tak, aby żadna skarga nie została bez reakcji. A dotyczyły one przede wszystkim praw człowieka w pandemii, kryzysu praworządności, a także wyborów prezydenckich czy praw osób LGTB.

Na koniec Bodnar powiedział o najważniejszej według niego sprawie.

- Zastanówmy się, jakie wnioski wyciągniemy z pandemii. Czy przejdziemy do porządku dziennego nad śmiercią ok. 100 tys. osób? Czy będziemy się zastanawiać jak państwo polskie było do niej przygotowane? Bo to nie był zwykły kryzys. Według Sekretarza Generalnego ONZ to byłą największa tragedia społeczna, zdrowotna, gospodarcza na świecie od czasu II wojny światowej. I musimy wyciągnąć z niej wnioski postępując zgodnie z zasadą rozliczalności władz publicznych - stwierdził RPO.

Wyjaśnił, że chodzi przede wszystkim o kompleksową analizę procedur, które zawiodły w sferze  zdrowia, pomocy społecznej, edukacji, funkcjonowania władz. 

- Po drugie, musi powstać fundusz kompensacyjny dla ofiar pandemii, w tym rodzin, które straciły bliskich z powodu zaniedbań władz publicznych. Po trzecie, trzeba zrekompensować straty przedsiębiorcom, którzy utracili majątki i dochody, zgodnie z zasadami konstytucyjnymi odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej. I wreszcie - musimy wyciągnąć wnioski dotyczące naprawy funkcjonowania polskiego państwa - mówił RPO przy pustych ławach rządowych.