Aleksander Stępkowski: Sąd Najwyższy może wybrać kandydatów na prezesa SN 21 kwietnia

Pierwsza prezes SN Małgorzata Gersdorf drugi raz przedłuża odwołanie wszystkich posiedzeń w Sądzie Najwyższym, tym razem do 4 maja 2020 r., z wyjątkiem spraw wymagających niezwłocznego rozpoznania. Ale pan orzekał w ostatnich dniach. Nie zastosował się pan do zarządzenia?

Głównym źródłem ograniczeń pracy wszystkich sądów jest tarcza antykryzysowa, która zawiesza bieg terminów sądowych z pewnymi wyjątkami dotyczącymi spraw pilnych, w tym wyborczych. Zresztą głośny wyrok w tzw. sprawie chrystusowców, który zapadł w Izbie Cywilnej, pokazuje, że mimo ograniczeń orzeka się też w sprawach, które trudno zakwalifikować jako pilne.

Jakie to sprawy?

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpatrywała skargi na uchwały PKW, na których rozstrzygnięcie ma trzydniowe terminy i których nie dotyczą ograniczenia ani z ustawy antykryzysowej, ani z zarządzenia pierwszej prezes. Były to dość podobne sprawy, w których PKW odmawiała rejestracji kandydatów na prezydenta ze względu na niespełnienie wymogu uzyskania przez kandydata poparcia minimum 100 tys. wyborców. Skarżący z reguły podnosili zarzut nierealności spełnienia tego wymogu w warunkach stanu epidemii (a wcześniej zagrożenia epidemicznego). PKW wskazywała, że musi działać na podstawie prawa, a ono nie pozwala jej rejestrować kandydatów, których zgłoszenie nie spełnia tego kryterium. Musi też równo traktować wszystkich kandydatów, a skoro 12 komitetów przedstawiło poparcie ponad 100 tys. (a nawet ponad miliona) wyborców, to spełnienie tego wymogu nie było niemożliwe.

Czytaj także:

TSUE zamroził izbę dyscyplinarną. Ruch Gersdorf

Czy sprawy wyborcze będą nadal rozpatrywane bez zakłóceń?

Z tego, co wiem, w tym tygodniu będą rozpatrywane jeszcze trzy skargi na uchwały PKW w składach trzyosobowych, a przydzielane są według przewidzianego w regulaminie mechanizmu. Jest oczywiście pewna szczególna okoliczność w postaci styczniowej uchwały trzech izb SN i tu poszczególni sędziowie w swej niezawisłości podejmują decyzje dotyczące procedowania. Pamiętać jednak należy, że stosowanie tej uchwały zostało mocą postanowienia TK zawieszone, a od 14 lutego obowiązuje art. 29 § 3 ustawy o SN, który uznaje za niedopuszczalne podważanie skuteczności nominacji sędziowskich, czego dokonano w tej uchwale. W tych warunkach powstrzymywanie się od orzekania nie ma podstaw, tym bardziej że akurat w sprawach wyborczych dokonuje się ono na podstawie kodeksu wyborczego, którego ta uchwała nie obejmuje.

Czy jest rozstrzygnięte, że wyłącznie Izba Spraw Nadzwyczajnych SN ma się tymi sprawami zajmować?

O wyłącznej właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w sprawach wyborczych przesądza ustawa o SN. Nie ma i nie było co do tego wątpliwości. Owszem, w kilku z tych spraw zwróciliśmy się do pierwszej prezes SN z wnioskiem o delegowanie sędziów z innych izb i kilka rozstrzygnięć w naszej izbie wydali sędziowie delegowani, jednak w ubiegłym tygodniu taki wniosek spotkał się z odmową pierwszej prezes. Również z tego względu sędziowie naszej izby muszą orzekać.

Zbliża się koniec kadencji pierwszej prezes SN (30 kwietnia). Zgromadzenie Ogólne do wyboru kandydatów zostało kolejny raz przesunięte, teraz na 21 kwietnia. Czy pierwsza prezes może sobie tak przesuwać tę sprawę?