Jacek Dubois: Ryszard lwie serce

Zakładam, że mec. Kalisz prowadził wiele spraw o dużo większym ciężarze gatunkowym, wliczając w to zabójstwa, i bronił osób bardziej rozpoznawalnych. Dlaczego zatem ta obrona miała wywołać takie emocje? Mój rozmówca odpowiedział: bo Dworczyk jest z PiS, a Kalisz przeciw PiS. To zaś oznaczało, że moi rozmówcy utożsamiają obrońcę z jego klientem. Nie wiem, skąd się biorą takie skojarzenia. To tak jakby taki związek przypisywać lekarzowi z pacjentem albo sprzedawcy koszul z ich potencjalnym nabywcą. Wszystkie te zawody polegają na świadczeniu usług, gdzie jedna strona oferuje usługę, a druga chce ją nabyć. Ani lekarz, ani sprzedawca nie pyta klientów o ich poglądy czy przekonania, tylko wykonuje usługę. Co więcej, odmowa wykonania usługi może być naruszeniem prawa i warto przypomnieć głośną sprawę sprzed lat, gdy drukarnia odmówiła druku, nie zgadzając się z treścią przekazanych jej materiałów, co stało się przyczyną zarzutów o dyskryminację. Jeśli lekarz i sprzedawca mają obowiązek wykonać usługę, to dlaczego inne kryteria mają być stosowane przez adwokata i czy jego odmienność poglądów z klientem może być przyczyną odmowy przyjęcia zlecenia?

Wyobraźmy sobie sprawę o zabójstwo. Nie zabijaj to jedno z przykazań z dekalogu i sądzę, że każdy adwokat jest przeciwny mordowaniu, a zatem jego poglądy - zakładając, że klient dopuścił się tego przestępstwa - są odmienne od poglądów klienta. Podobnie będzie w przypadku gwałtu lub kradzieży. Idąc tym stereotypowym tokiem myślenia, żaden adwokat nie powinien podejmować się takich spraw. Idąc dalej, lekarz nie powinien leczyć takich ludzi, a sprzedawca sprzedawać im towarów. Konsekwencją byłaby dyskryminacja i wykluczenie jeszcze przed wyrokiem sądu.

Odwaga cywilna

Co więcej, odmowa pozbawiałaby podejrzanych gwarantowanego konstytucyjnie prawa do obrony. Dlatego oczywistością powinno być, że poza wyjątkowymi sytuacjami adwokaci nie identyfikują się z czynami swoich klientów, tylko szukają najlepszych procesowo dla nich rozwiązań, co nie ma nic wspólnego z identyfikacją z nimi.

Odmienność poglądów na sprawy publiczne to powód do publicznego sporu i na pewno byłoby dziwne, gdyby w sporze przed opinią publiczna ktoś o skrajnie odmiennych poglądach bronił stanowiska kogoś, z kim się w tej sprawie nie zgadza. Co innego, gdy chodzi o obronę przed sądem, gdzie nie sądzi się za poglądy, tylko za określone czyny. Dla oceny prawnej, czy Dworczyk nie dopełnił obowiązków, nie ma znaczenia, do jakiej partii należy. Każdy polityk powinien być oceniany w taki sam sposób. Sąd ma być bezstronny i poglądy podejrzanego nie mogą mieć wpływu na ocenę jego czynu.

Jeśli adwokat miałby dokonywać weryfikacji ,czy zgadza się z poglądami klienta, to podobnym sposobem myślenia zostałby zainfekowany prokurator i sędzia. W konsekwencji los człowieka byłby determinowany nie jego czynami, ale poglądami jego sędziów. Dlatego obrona należy się każdemu, a adwokat powinien się jej podjąć niezależnie od tego kwestii światopoglądowych. Rolą adwokata jest bronić i mec. Ryszard Kalisz podejmując się obrony, postąpił tak, jak powinien postąpić rasowy adwokat. Paradoksem jest, że wymagało to odwagi cywilnej, którą mecenas okazał.

Autor jest adwokatem, sędzią Trybunału Stanu