Mikołaj Małecki: Oszustwo hotelowe: wykroczenie czy przestępstwo?

Stare przepisy rodzą nowe problemy. Szczególnie gdy zostały uchwalone w głębokim PRL, jak kodeks wykroczeń, który obowiązuje w Polsce od ponad pięćdziesięciu lat. Jedną z wybitnie praktycznych wątpliwości opisał czytelnik mojego bloga „DogmatyKarnisty”: „Mam pytanie w kwestii wyłudzenia usługi noclegu w hotelu. Czy będzie to oszustwo z art 286 § 1 k.k. czy szalbierstwo z art. 121 § 2 k.w. Niestety lokalna prokuratura i jednostka policji mają różne interpretacje”. Sprawa jest niebagatelna: wykroczenie szalbierstwa jest zagrożone karą jedynie 30 dni aresztu, za przestępne oszustwo grozi aż 8 lat więzienia.

Problem podobieństwa

Przede wszystkim musimy rozstrzygnąć, czy wyłudzenie noclegu w hotelu w ogóle może być rozpatrywane pod kątem art. 121 § 2 kodeksu wykroczeń. Problemem jest specyficzna konstrukcja przepisu: karze podlega, kto „bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne”. Jak widać, nie są tu wymienione usługi hotelowe. Przepis operuje jednak klauzulą „inne podobne świadczenie”, które jest płatne. Czy nocleg w hotelu jest podobny do wyłudzenia pożywienia/napoju, przejazdu komunikacją, wstępu na koncert lub mecz albo działania jakiejś maszyny-automatu?

Czytaj więcej

Prawo

Podrzucili w hotelu robaki, by nie płacić za nocleg. Sąd wydał wyrok

Para klientów hotelu Cristal Park w Tarnowie w woj. małopolskim chciała odzyskać kwotę zapłaconą za nocleg składając reklamację z powodu znalezionych w łazience larw. Sprawa znalazła finał w sądzie, niedawno zapadł wyrok.

Trzeba się zastanowić, co łączy opisane sytuacje. Oto garść skojarzeń:

1. powszechność usługi: każdy może zamówić coś w kawiarni, jechać komunikacją zbiorową, wziąć udział w koncercie czy iść na mecz;

2. masowość: duża liczba osób korzystających po kolei, w sumie lub naraz,

3. łatwy dostęp do świadczenia, również ze względu na jego cenę,

4. coraz częstsza automatyzacja procesu składania zamówień;

5. brak personalizacji udzielanego świadczenia, np. kupujemy gofry, wybierając je z menu, którego nie można zmienić.

Wygląda na to, że hotel spełnia przynajmniej niektóre z podanych kryteriów. Z drugiej strony nocleg w bardziej luksusowych hotelach ma jednak bardziej spersonalizowany charakter. Argument ceny może wskazywać na duże zróżnicowanie oferty. Dostępność rezerwacji może być limitowana. Pamiętajmy o zasadzie określoności czynu zabronionego: nie wolno na siłę naginać przepisu karnego i dowodzić podobieństwa tam, gdzie go nie ma. Najbezpieczniej więc chyba przyjąć, że hotel hotelowi nierówny. Niektóre są, a inne nie są podobne do komunikacji publicznej czy wstępu na imprezę masową.

Nie ma przepołowienia

Wyłudzenie noclegu w hotelu polega na tym, że klient wprowadza w błąd obsługę i doprowadza ją do rozporządzenia mieniem w sposób niekorzystny (dostaje nocleg bez zapłacenia). Wobec tego wypełnia znamiona oszustwa z art. 286 k.k. Czy da się popełnić równocześnie wykroczenie z art. 121 k.w. i przestępstwo z art. 286 k.k.? A może mamy do czynienia z tzw. czynem „przepołowionym”, jak w przypadku kradzieży (granicą przepołowienia jest kwota 800 zł). W myśl tej interpretacji konieczny jest wybór: albo szalbierstwo, albo przestępne oszustwo. Nie wolno stosować ich naraz. Tak wydają się patrzeć na sprawę organy ścigania, wspomniane w pytaniu czytelnika.