Opłacanie lekcji religii - obowiązek czy prawo

Rada Częstochowy pod koniec roku zaapelowała do rządu o likwidację finansowania lekcji religii z budżetu miasta. Zgodność zapisów uchwały z obowiązującym prawem badała tamtejsza prokuratura okręgowa, jednak śledczy uznali, że nie zawiera ona „żadnych norm prawnych”. Ma charakter apelu do premiera i ministra edukacji o zaprzestanie opłacania zajęć ze wspólnej kasy z powodu bardzo trudnej sytuacji gospodarczej miasta.

Czytaj więcej

Samorząd

WSA: Lekcje religii mają być organizowane nawet dla jednego ucznia

To obowiązek organów prowadzących szkołę.

Zapisy dokumentu nie przewidywały zakończenia finansowania takich zajęć w ogóle, mimo to jedna z organizacji katolickich zwróciła się z prośbą o interwencję do rzecznika praw obywatelskich. A ten – chociaż podkreślił, że nie wypowie się w kwestii zasadności podziału kosztów między samorząd a państwo – uznał, że władze publiczne mają konstytucyjny obowiązek organizowania lekcji religii, a zatem i ich finansowania.

Wszystkie kościoły mają taką gwarancję

Z taką interpretacją zgadza się dr Marek Strzała z Pracowni Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, wskazując na zapisy art. 53 Konstytucji RP. Zastrzega jednak, że finansowanie na równych zasadach obejmuje naukę wszystkich kościołów zarejestrowanych, lub tych o statusie uregulowanym w drodze własnej ustawy. – Kościołowi katolickiemu kwestie zajęć dodatkowo gwarantuje konkordat, co w świetle konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów oznacza, że wszystkie mają taką gwarancję – wskazuje adwokat.

Władza państwowa kontroluje

Ekspert zaznacza, że w kontekście zasady dotyczącej nauczania religii kościołów o uregulowanej sytuacji prawnej może pojawić się wątpliwość, czy różnicowanie wspólnot religijnych jest uprawnione.

–Z jednej strony, dzięki takim regulacjom, państwo zachowuje pewną kontrolę nad tym, których wspólnot religijnych doktryna jest przedmiotem nauczania. Dzięki temu, że takie kościoły zostały albo wpisane do rejestru, albo ich działalność regulują konkretne ustawy, władza państwowa nie dopuszcza do nauczania religii, której doktryna byłaby sprzeczna np. z przepisami gwarantującymi bezpieczeństwo publiczne, albo opierałaby się na przykład na idei totalitaryzmu – wyjaśnia dr Marek Strzała. Przypomina jednak, że z drugiej strony kościoły w Polsce nie mają obowiązku rejestracji. – A to oznacza, że te działające zgodnie z porządkiem prawnym i konstytucyjnymi wartościami, ,jeśli nie wpiszą się do rejestru, czego robić nie muszą, zostają pozbawione możliwości nauczania swojej religii w polskiej szkole publicznej – podkreśla prawnik.

Profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dr hab. Maksymilian Stanulewicz uważa, że chociaż jednostki samorządowe powinny umożliwić organizowanie katechezy w szkołach publicznych, to państwo pierwotnie wzięło na siebie ciężar jej finansowania.

– Jeszcze w połowie lat 90. była ona opłacana z funduszu związków wyznaniowych; zmienił to dopiero spór dotyczący tego, czy katecheci świeccy i duchowni mają czy też nie mają statusu nauczyciela. Doprowadził on do objęcia ich przepisami Karty nauczyciela, czyli w praktyce do uczynienia z nich członków grona pedagogicznego – wyjaśnia prawnik. I dodaje, że to w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, w której „katecheza – mimo że jest przedmiotem formacyjnym, a dodatkowo fakultatywnym, choć to akurat jest już kwestią dyskusyjną – stała się elementem programu szkolnego”.

A zatem prowadzona jest na takich samych zasadach jak przedmioty właściwe dla szkoły.

Deklaracja religijności

– Co więcej, system katechetyczny obowiązujący w Polsce narusza jedno z praw wolnościowych człowieka, czyli fundamentalne prawo do milczenia w sprawach religijnych – uważa ekspert.

W jego ocenie rodzice są bowiem zmuszeni do złożenia deklaracji, czy dzieci będą czy też nie będą na zajęcia uczęszczały, a sami uczniowie – do „deklaracji religijności” poprzez zachowanie podejmowane w szkole.