Juan Sandoval Mendiolea: Ogromny wspólny potencjał

Meksyk i Polska to dwa narody, które łączą więzi historyczne, społeczne zbieżności i niezmiernie ważne wspólne chwile, które mimo dzielącej je odległości są sobie niezwykle bliskie. Pierwsze kontakty dyplomatyczne między rządami obu krajów w XX wieku zostały nawiązane z okazji odrodzenia się Polski jako niepodległego państwa w 1918 r. i okresu porewolucyjnego w Meksyku. Prezydent Álvaro Obregón w swoim sprawozdaniu z 1 września 1921 r. ogłosił, że Meksyk uznał Polskę za kraj niepodległy.

W 1921 r. polski przedstawiciel dyplomatyczny książę Albert Stanisław Radziwiłł przyjechał z poselstwa polskiego w Waszyngtonie, by wziąć udział w obchodach stulecia niepodległości Meksyku. Jednak dopiero w 1928 r. doszło do nawiązania formalnych stosunków dyplomatycznych. Należy zauważyć, że oba kraje znajdowały się w złożonych procesach konsolidacji instytucjonalnej w latach 20. Polska przychyliła się do meksykańskiej propozycji nawiązania stosunków dyplomatycznych i wyraziła zgodę na otwarcie wzajemnych przedstawicielstw. Polska otworzyła swoje przedstawicielstwo w mieście Meksyk w 1928 r., a Meksyk w Warszawie w 1933 r.

W 1930 r. oba kraje podpisały traktat o przyjaźni, handlu i żegludze, który stanowił podstawę prawną do nawiązania stosunków dwustronnych. Meksyk przeciwstawił się hitlerowskiej okupacji Polski w 1939 r. i utrzymywał stosunki z polskim rządem na uchodźstwie, ponieważ sam był narodem doświadczonym przez lata walki o suwerenność i wolność. Z tego też powodu gościł w 1942 r. premiera Polski gen. Władysława Sikorskiego. Oba kraje uzgodniły wówczas, że Meksyk przyjmie do 30 tys. polskich uchodźców, w tym 1453 osieroconych dzieci, zwanymi „dziećmi z Santa Rosa”, od nazwy hacjendy w stanie Guanajuato, gdzie znaleźli schronienie.

W lipcu 1945 r. pod koniec II wojny światowej Meksyk jako pierwszy kraj Ameryki Łacińskiej uznał strukturę tymczasowego rządu jedności narodowej Rzeczypospolitej Ludowej, wznawiając stosunki dyplomatyczne.

Solidarność i wolność

W 1960 r. oba kraje uzgodniły ponowne otwarcie swoich przedstawicielstw dyplomatycznych na poziomie ambasad, wzmacniając więzi w obszarze kulturalnym, akademickim i sportowym. Prezydent Adolfo López Mateos złożył w 1963 r. wizytę państwową w Polsce, której towarzyszyła duża wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Wizyta papieża Jana Pawła II w Meksyku to chyba jeden z momentów, w których narody faktycznie zbliżyły się i lepiej się poznały. Wizyta Ojca Świętego w obu krajach w 1979 r. spowodowała bezprecedensowe zbliżenie kulturowe i religijne między oboma narodami z tego względu, że wydarzenie to było szeroko transmitowane w telewizji w obu krajach.

Zmiany polityczne w Polsce zapoczątkowane w latach 80. ruchem wolnościowym Solidarności śledzono z dużym zainteresowaniem w Meksyku, gdyż stanowiły one etap przejściowy w kierunku końca komunizmu w krajach pozostających pod wpływami sowieckimi i krajach o reżimie marksistowsko-leninowskim.

Większe otwarcie polityczne Polski i przejście do gospodarki rynkowej zbiegło się w czasie z gospodarczym otwarciem Meksyku w latach 90. Zaowocowało to zbliżeniem politycznym i nawiązaniem dialogu między dwoma narodami, które przeżywały odbudowę demokratyczną u progu XXI w. Zainicjowało to również handel dwustronny na dużą skalę.

W 1998 r. Meksyk odwiedził premier Polski Jerzy Buzek. W 2004 r. wizytę państwową w Polsce złożył prezydent Vicente Fox.

Meksyk to kraj, który został zbudowany na wartościach wolności, równości i demokracji. Wartości te doprowadziły do utrwalenia zasad i reguł stosunków między państwami, takich jak samostanowienie narodów, nieagresja, nienabywanie terytoriów siłą, nieinterwencja, równość prawna państw i ogólne poszanowanie zasad prawa międzynarodowego jako gwarantów pokojowych i przyjacielskich stosunków.

W ciągu ostatniego roku, w którym doświadczyliśmy inwazji i agresji Rosji na Ukrainę, bardzo istotne jest to, że Meksyk poparł zasady prawa międzynarodowego, mówiące o niezależności i poszanowaniu praw innych, których sam zawsze z dumą bronił. Aktywna i wysoce konstruktywna rola, jaką Meksyk odegrał jako wybrany członek Rady Bezpieczeństwa ONZ, pozostaje wyraźnym dowodem spójności naszych stanowisk. To w jej ramach w lipcu 2022 r. przeprowadziliśmy 13. mechanizm konsultacji politycznych między Meksykiem a Polską na szczeblu wiceministrów w mieście Meksyk, pierwszy po kilkuletniej przerwie.

Szansa w handlu

Chociaż pandemia spowolniła kontakty międzynarodowe, znajdujemy się w doskonałym momencie, aby wznowić działania we wszystkich obszarach, które składają się na budowanie relacji dwustronnych. Można powiedzieć, że prawie 20 lat po wejściu Polski do UE potencjał budowania bliskiej relacji z Meksykiem nie został dostatecznie wykorzystany.

Warto wspomnieć, że w ciągu ostatnich 20 lat wymiana handlowa zwiększyła się ponad 20-krotnie, jednak nadal nie znajduje się ona na takim poziomie, jaki mogłyby osiągnąć dwa kraje wielkości Meksyku i Polski. Dysponujemy przecież narzędziami współpracy handlowej, takimi jak układy o stowarzyszeniu, które Meksyk zawarł z UE i które przyczyniają się do budowania rozwoju przemysłowego w podobnych dziedzinach, takich jak przemysł samochodowy, nowe technologie, elektromobilność czy przemysł lotniczy.

Polska jest obecnie piątą co do wielkości gospodarką w UE i dopiero 12. największym partnerem handlowym Meksyku w regionie. Handel dwustronny, który według danych z 2022 r. przekracza 3 mld dol. rocznie, nie wyczerpuje potencjału obu gospodarek.

Istnieje potrzeba, aby rząd i sektor prywatny wykazywały autentyczną chęć promowania wspólnego działania, które może wpłynąć na wzbogacenie się naszych firm i obywateli. Przyjęcie i wejście w życie udoskonalonej umowy między Meksykiem a Unią Europejską to kluczowe osiągnięcie, które pozwoli nam pogłębić dwustronne stosunki gospodarcze, które powinniśmy utrzymywać.

W 2022 r. do Meksyku wyjechało ponad 66 tys. Polaków, a w roku 2021 – 60 tys. Mam nadzieję, że w kolejnych latach będzie to jeszcze większa liczba.

Współpraca edukacyjna i kulturalna jest ożywiona i będzie jeszcze się zacieśniać. Podpisaliśmy szereg umów, które obejmują główne uczelnie obu krajów, jednak zawsze istnieje możliwość rozszerzenia współpracy. W tym miesiącu przyjmiemy Program Wykonawczy na kolejne cztery lata.

Tacos w sobotę

W 2022 r. w celu promowania naszej obecności gastronomicznej postanowiliśmy zagościć na stołach polskich rodzin, bo widzimy, że w Polsce, podobnie jak w Meksyku, kuchnia zajmuje istotne miejsce. Od 2010 r. kuchnia meksykańska znajduje się na liście niematerialnego dziedzictwa ludzkości, dlatego też zapoczątkowaliśmy kampanię, która polega na zachęcaniu wszystkich Polaków do jedzenia tacos w każdą sobotę. Kampania „SoboTaco” (inspirowana polskim słowem „sobota”) została bardzo dobrze przyjęta i jest projektem, który ma na celu przypominać restauracjom, supermarketom i rodzinom o meksykańskich produktach przynajmniej jeden dzień w tygodniu.

W 2023 r. z okazji naszej 95. rocznicy będziemy mogli cieszyć się bogatym programem kulturalnym, na który składa się wystawa obrazów Fridy Kahlo w Łazienkach Królewskich w Warszawie, rzeźb Juana Soriano w Krakowie oraz fotografii Meksykańskie Miasta na Liście Światowego Dziedzictwa na jednej z głównych ulic Warszawy.

Nie ma dystansu ani różnic, których nie można pokonać, gdy kierują nami szczere chęci. Musimy je wzmacniać w stosunkach między Meksykiem, liderem w Ameryce Łacińskiej, a Polską, liderem w Europie Środkowej. Umocnienie relacji strategicznych omówionych podczas wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w Meksyku w 2017 r. oczekuje na realizację, musimy temu nadać szczególne znaczenie.