Sąd Najwyższy orzekł ws. prokuratora krajowego. Prawny chaos się pogłębia

W piątek SN odpowiedział na pytanie prawne zadane w marcu przez Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe. Decyzja SN i wydane po niej stanowisko Adama Bodnara, ministra sprawiedliwości, który nie uznał rozstrzygnięcia za wiążące, oznacza, że i tak już potężny chaos w wymiarze sprawiedliwości może się jeszcze pogłębić.

Z informacji „Rzeczpospolitej” wynika, że w niedzielę, 29 września, Dariusz Barski wystosował list otwarty do Adama Bodnara. Domaga się faktycznego umożliwienia mu pełnienia funkcji prokuratora krajowego. Chodzi mu m.in. o zobowiązanie podległych Adamowi Bodnarowi prokuratorów do powstrzymania się od jakichkolwiek działań uniemożliwiających prok. Barskiemu realizację jego ustawowych uprawnień. „A w pierwszej kolejności – o odblokowanie dostępu do siedziby Prokuratury Krajowej i mojego gabinetu” – napisał we wspomnianym piśmie prok. Barski.

Co rozstrzygał Sąd Najwyższy?

Pytania do SN wiążą się z konfliktem o władzę w Prokuraturze Krajowej, który ciągnie się od stycznia. To wtedy Dariusz Barski, bliski współpracownik Zbigniewa Ziobry, stracił fotel prokuratora krajowego. Powodem miało być nieprawidłowe przywrócenie go do służby prokuratorskiej w 2022 r., oparte na nieobowiązujących już wtedy przepisach. Decyzją premiera stanowisko po Barskim zajął na krótko Jacek Bilewicz. Obecnie funkcję tę pełni Dariusz Korneluk. Decyzja ta jest kwestionowana przez część środowiska prawniczego, która nadal uznaje Barskiego za szefa Prokuratury Krajowej.

W związku z tą sytuacją gdański sąd chciał wiedzieć, czy prok. Barski został skutecznie powołany na stanowisko prokuratora krajowego, a podejmowane przez niego decyzje, w tym mianowanie asesorów prokuratorskich, były wiążące.

W pierwszym z zagadnień sąd pytał, czy przepis art. 47 § 1 i 2 ustawy z 28 marca 2016 roku – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze, na podstawie którego przywrócono Barskiego do służby, jest przepisem ustrojowym, którego moc obowiązująca nie została ograniczona w czasie. W zagadnieniu zapytano też, czy przywrócenie prokuratora na podstawie tego przepisu i powołanie go na szefa Prokuratury Krajowej wywołało skutki prawne.

Czytaj więcej

Prawnicy

Wojna o Prokuraturę Krajową. Sąd Najwyższy zdecydował w sprawie Dariusza Barskiego

Przywrócenie do służby prok. Dariusza Barskiego i powołanie go na prokuratora krajowego w 2022 r. miało wiążącą podstawę prawną i było skuteczne - orzekł w piątek Sąd Najwyższy.

Kto jest prokuratorem krajowym?

Odpowiedzi na pytania Izba Karna SN udzieliła w piątek. Sąd ten uznał, że sporne przepisy prawa o prokuraturze, na podstawie których przywrócono Barskiego do służby, nie mają charakteru epizodycznego, a ich obowiązywanie nie jest ograniczone w czasie. Co więcej, według SN mają one charakter ustrojowy i nadal obowiązują. Oznacza to, że zarówno przywrócenie Barskiego w stan służby czynnej, jak i następnie powołanie go na stanowisko Prokuratora Krajowego w oparciu o te przepisy miało wiążącą podstawę prawną i było skuteczne.

Zdaniem Izby Karnej SN, postępowanie prokuratora generalnego w sprawie prok. Barskiego było instrumentalnym wykorzystaniem przepisów prawa. – W dniu, kiedy powołano prok. Bilewicza, prok. Barski był uznawany za prokuratora krajowego, a dzień wcześniej otrzymał pisemne pozwolenie na wręczenie nominacji dla prokuratorów. Kilka godzin później prokurator generalny przy niezmienionym stanie prawnym stwierdził, że ten, który wcześniej zaaprobował jego wniosek, nie jest jednak prokuratorem, bo nie wrócił ze stanu spoczynku – mówił sędzia Zbigniew Kapiński.

Co istotne piątkową uchwałę SN podjął trzyosobowy skład Izby Karnej, w którym znaleźli się tzw. nowi sędziowie: Zbigniew Kapiński, Marek Siwek i Igor Zgoliński. Jeszcze przed rozprawą Prokuratura Krajowa wnioskowała o wyłączenie tych sędziów od rozpoznawania. Wniosek ten został jednak pozostawiony bez rozpoznania, a zdecydował o tym także sędzia z tzw. nowego nadania.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Pietryga: Dariusz Barski i nieuznany wyrok. Demokracja walcząca przeszła od słów do czynów

Po wyroku Sądu Najwyższego w sprawie prokuratora Dariusza Barskiego na razie nic się nie zmieni, bo to silniejszy ustala warunki. To jednak będzie działać na niekorzyść rządu, gdyż chaos zawsze idzie na konto sprawującego w danym czasie władzę bez względu na to, że za jego wprowadzenie odpowiadają poprzednicy.

Adam Bodnar: Neosędziowie SN bronią własnych stanowisk

Ten sam argument prokuratura podniosła już po wydaniu uchwały. – Neosędziowie SN bronią własnych stanowisk i upolitycznienia wymiaru sprawiedliwości. Chcą zablokować proces rozliczeń. Dzisiejsze stanowisko trzech neosędziów nie jest uchwałą Sądu Najwyższego i nie jest wiążące – komentował prokurator generalny Adam Bodnar.

Podobnie twierdzi Prokuratura Krajowa, wskazując, że piątkowe rozstrzygnięcie nie wywołuje skutków prawnych, ponieważ zostało podjęte przez osoby nieuprawnione.

Innego zdania jest prezydent Andrzej Duda, który z satysfakcją przyjął uchwałę SN. – Zarówno nielegalne usunięcie Dariusza Barskiego, jak i bezprawne powołanie na funkcję PK Dariusza Korneluka, stanowią w istocie rażące pogwałcenie konstytucyjnej zasady praworządności – napisał prezydent na portalu X.

Już te stanowiska wskazują, że piątkowa uchwała SN raczej nie rozwiąże trwającego konfliktu o władzę w Prokuraturze Krajowej. Niewykluczone, że orzeczenie to doleje oliwy do ognia, a kwestionowanie statusu prokuratorów i chaos prawny wzrośnie.

Tymczasem w SN na rozstrzygnięcie czekają dwa kolejne pytania prawne dotyczące kierownictwa prokuratury. Odpowiedzi na nie mamy poznać pod koniec listopada. W tych sprawach orzekać będą jednak tzw. starzy sędziowie.