Powódź 2024. Prawa pracowników, obowiązki pracodawców

Południowo-zachodnia Polska mierzy się z powodzią. Oprócz kwestii związanych stricte z ratownictwem i pomocą poszkodowanym zainteresowanie budzą też jej aspekty pracownicze.

Nowe regulacje: dodatkowe dwa dni wolnego dla powodzian

Przydatne mogą się okazać uprawnienia wynikające z nowelizacji kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2023 r., poz. 641), która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Chodzi m.in. o dwa dni (albo 16 godzin) zwolnienia od pracy w roku przysługujące z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. W tym okresie pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy pensji.

– Może on zatem z tego zwolnienia skorzystać, gdy np. doszło do zalania jego domu i konieczna jest jego obecność na miejscu – wyjaśnia Katarzyna Wilczyk, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski.

To jednak krótki czas, zważywszy na rozmiar klęski na niektórych obszarach.

Dlatego mec. Katarzyna Wilczyk sugeruje dodatkowe rozwiązanie. – Pracownik może także zawnioskować do pracodawcy o urlop na żądanie (maksymalnie 4 dni w roku kalendarzowym). W grę wchodzi również urlop wypoczynkowy – dodaje ekspertka

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Powódź 2024. Rząd Tuska wprowadza stan klęski żywiołowej. Jest rozporządzenie

Rada Ministrów zdecydowała o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej na terenach objętych powodzią. Stan klęski żywiołowej oznacza konieczność ewakuacji, a także ograniczenia w przemieszczaniu się na obszarach objętych tym reżimem.

Wolne z tytułu opieki nad dzieckiem

Przypomina jednocześnie, że jeżeli żłobek, przedszkole czy szkoła zostaną w takiej sytuacji zamknięte, można skorzystać z wolnego na opiekę nad dzieckiem (w wieku do ósmego roku życia).

– W takim przypadku osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu ma prawo do zasiłku opiekuńczego w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru – wyjaśnia prawniczka.

Ekspertka zwraca też uwagę, że nawet firma, która boryka się ze skutkami powodzi, ma swoje obowiązki względem pracownika.

– Jeżeli z powodu klęski żywiołowej dany zakład zmuszony jest do tymczasowego zaprzestania prowadzenia działalności to i tak musi wypłacać pracownikom wynagrodzenia za czas przestoju – co do zasady wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy wraz z dodatkiem funkcyjnym – i to nawet jeśli nie wykonują oni swoich obowiązków – mówi mec. Katarzyna Wilczyk.

Czytaj więcej:

ZUS

ZUS pomoże przedsiębiorcom dotkniętym przez powódź. Kiedy umorzenie składek?

Przedsiębiorcy, którzy ponieśli straty w wyniku powodzi mogą składać wnioski do ZUS nie tylko o odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie na raty, ale także o ich umorzenie.

Pro

Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi inne obowiązki?

Ale to nie wszystko.

– W czasie przestoju pracodawca może powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje pensja wynikająca z jej specyfiki, nie niższa jednak od wynagrodzenia za czas przestoju – podkreśla Wilczyk.

I uczula, że firma w każdym przypadku musi pamiętać o naczelnej zasadzie, tj. zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy.

Pracownicy często uczestniczą też w charakterze wolontariuszy przy zwalczaniu skutków żywiołu. Firmy mogą im pójść w tym zakresie na rękę.

– Nie ma przeszkód, aby pracodawca przyznał pracownikom – na ich wniosek – wolne od pracy w celu usuwania skutków powodzi (np. w ramach wolontariatu). Za czas takiego zwolnienia od pracy mogą oni zachować prawo do wynagrodzenia, jeżeli pracodawca tak zdecyduje. Przykładowo w niektórych firmach obowiązują polityki dotyczące działalności pracowników w ramach wolontariatu, które mogą uprawniać ich do zachowania prawa do wynagrodzenia za czas takiej aktywności – zaznacza mec. Wilczyk.

Czytaj więcej

Zdrowie

Szczepienia dla powodzian i zmiany w realizacji recept

Ministerstwo zdrowia zamierza wydać decyzję dotyczącą realizacji recept rocznych w aptekach, które zostały zalane w powodzi. Wraz z sanepidem resort chce także uruchomić akcję szczepień przeciwko tężcowi, durowi brzusznemu i WZW typu A.

Benefity od pracodawcy dla powodzian

Wielu ludzi utraciło przez żywioł dorobek swojego życia i często potrzebuje podstawowych produktów. Okazuje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby pomoc w tym zakresie zaoferował także pracodawca.

– W zależności od treści regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, pracodawcy mogą przyznać pracownikom pomoc finansową lub rzeczową ze środków ZFŚS. Zapomogi udzielane są m.in. w razie różnego rodzaju klęsk żywiołowych, w tym w przypadku powodzi. Wsparcie udzielane jest na wniosek pracownika (osoby uprawnionej) dotkniętej skutkami powodzi – wylicza mecenas.

Powódź i brak możliwości świadczenia pracy. Co wówczas może zdecydować szef?

Katarzyna Wilczyk przypomina jednocześnie, że powódź uzasadnia uruchomienie specjalnego trybu postępowania (także wobec pracowników) określonego w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 654). Aby rozwiązania w niej zawarte zaczęły obowiązywać, konieczne jest jednak rozporządzenie Rady Ministrów (rozporządzenie zostało opublikowane w DzU z 17.09.2024 r., poz. 1371).

O jakie regulacje chodzi?

– Przykładowo zgodnie z tą ustawą brak możliwości świadczenia pracy z powodu powodzi stanowi usprawiedliwioną nieobecność w pracy i za ten czas pracownikowi przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. obliczonej za dni faktycznej nieobecności pracownika, przez okres nie dłuższy niż dziesięć dni roboczych. Do wypłaty zobowiązany jest pracodawca – mówi ekspertka.

Co więcej, gdyby doszło do wydania wspomnianego rozporządzenia, firma będzie mogła powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi u tego pracodawcy.

– W takim przypadku pracownik zachowałby prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego – zaznacza mec. Wilczyk.

Czytaj więcej:

Podatki

Pomoc dla powodzian z zerowym VAT. Jest projekt rozporządzenia

Przedsiębiorcy współpracujący z organizacjami i samorządami wspierającymi poszkodowanych przez powódź nie zapłacą VAT od darowanych towarów i usług.

Pro

Powódź. Czy można wykorzystać środki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych?

Katarzyna Kamecka z Polskiego Towarzystwa Gospodarczego uważa, że wspomniana ustawa została stworzona właśnie do stosowania w takich przypadkach, więc warto z tego skorzystać.

– Przypominam, że jej przepisy dopuszczają m.in. wydatkowanie środków z Funduszu Pracy na pokrycie kosztów aktywizacji zawodowej osób objętych skutkami powodzi – mówi ekspertka.