Darmowy internet umarł. Co teraz?

Jeżeli produkt jest darmowy, to ty jesteś produktem”. Taka zasada dominowała przez ostatnią dekadę. Jednak powoli przestaje mieć zastosowanie. Nie oznacza to w żadnym wypadku, że dane o użytkownikach internetu przestaną mieć znaczenie – nadal będą zbierane i wykorzystywane do karmienia nienasyconych modeli sztucznej inteligencji. Jednak dodatkowo użytkownicy będą za to płacić.

Czytaj więcej

Plus Minus

Liberalizm padnie pod naporem migrantów. Koniec Europy, jaką znamy

Kraje Zachodu, które wyprzedzają Polskę prawie o dwa pokolenia pod względem imigracji, są obecnie w zdecydowanie trudniejszej sytuacji niż my. Nie oznacza to jednak, że mamy czas i możemy pozwolić sobie na kopiowanie ich błędów.

Dane mniej warte

Potentaci modelu tzw. monetyzacji uwagi, jak X (dawniej Twitter), Meta (Facebook) czy Google, już od pewnego czasu dostrzegają problem ze stabilnością dochodu opartego na reklamach. Modele umożliwiające kierowanie do użytkowników spersonalizowanych treści reklamowych są coraz bardziej precyzyjne, ale to w małym stopniu wpływa na zwiększenie ich skuteczności. Reklamodawcy zaczynają to zauważać – i z coraz większą podejrzliwością patrzą na swoje wydatki reklamowe.

Już pod koniec XX wieku, a więc jeszcze w momencie, gdy internet był w powijakach, zauważono zjawisko określane mianem ślepoty na bannery (banner blindness), czyli podświadomego omijania treści reklamowych w trakcie użytkowania stron internetowych. Przez ponad 20 lat projektanci interfejsów użytkownika usiłują stale nadążyć za tym, że bardzo szybko nasze mózgi przyzwyczajają się do nowych form reklam i uczą się je ignorować. Rozwijane jest oprogramowanie typu „adblock”, które jest w stanie wyłapywać coraz to nowe formy reklam. Jednak ta przepychanka nie może trwać w nieskończoność.

Google stosuje już taktykę promocji modelu subskrypcyjnego przez „zmęczenie przeciwnika”. Nie tylko pojawiają się coraz dłuższe serie niemożliwych do pominięcia reklam na początku i w środku filmów na YouTubie, ale ich dopasowanie do profilu użytkownika wydaje się spadać. Podobne przesycenie reklamami będzie widoczne na innych platformach, ponieważ jedynie model subskrypcyjny (lub hybrydowy, z subskrypcją jako częścią modelu przychodowego) zapewni gigantom społecznościowym stabilny dopływ gotówki. Co to oznacza dla konsumentów? To, czym płaciliśmy do tej pory za dostęp do treści, czyli nasze dane, nie jest już warte tyle, ile było jeszcze kilka lat temu. Będziemy płacić za treść nieprzerywaną reklamami, ale również taką, w której liczba reklam będzie ograniczona. A jak będzie wyglądać internet poza tą płatną strefą premium?

Ślepi na reklamy i sztuczną inteligencję

Treść darmowa, której celem jest przyciągnięcie ruchu na strony internetowe, przeszła ekspresową transformację pod wpływem generatywnej sztucznej inteligencji, przede wszystkich modeli OpenAI. Równie szybko jednak powstały narzędzia do wykrywania udziału sztucznej inteligencji (SI) w tworzeniu treści – zarówno tekstów, jak i obrazów – co nieco ochłodziło entuzjazm tych, którzy liczyli na oszczędności firm zawdzięczane masowemu pozbywaniu się ludzkich pracowników na rzecz SI. Zresztą podobnie jak w przypadku wspomnianej „banner blindness” łatwo dostępne treści tworzone przez modele generatywne zaczynają być ignorowane – jest ich po prostu za dużo.

Nie zmienia to faktu, że „generatywna rewolucja” nadal trwa, a opublikowane pod koniec 2023 roku modele zwiastują jeszcze większy udział sztucznej inteligencji w aktywności ekonomicznej.

Zapotrzebowanie na generatywną sztuczną inteligencję ma też dwojakie konsekwencje dla gigantów branży technologicznej, przede wszystkim dostawców chmury obliczeniowej: Google’a, Microsoftu, IBM i Amazona. Z jednej strony wielkie modele językowe wymagają ogromnej mocy obliczeniowej. I tak na przykład Microsoft stał się głównym beneficjentem popularności GPT, trenowanego i funkcjonującego na chmurze Azure. Z drugiej strony powoduje to, że koszty serwisów chmurowych ustawicznie rosną, stając się solą w oku dyrektorów finansowych firm, które w tym momencie nawet ze sztucznej inteligencji nie korzystają. Naturalne będzie więc poszukiwanie alternatywy.

Nie tylko jednak chudnące budżety korporacyjne będą problematyczne dla dostawców chmury – jeszcze większym problemem jest trwająca już od ponad roku korekta na rynku start-upów. Inwestorzy nie są już tak hojni w wydawaniu pieniędzy, jak było to jeszcze dwa lata temu. A mówiąc bardziej dosadnie: od połowy 2022 r. obserwujemy trend zwany niekiedy rzezią start-upów. Nie tylko skokowo wzrosła liczba likwidowanych tego typu przedsięwzięć, ale upadają nawet start-upy, które zdobyły już znaczące finansowanie. Rynek technologiczny zmienił się więc bezpowrotnie.

Start-upy technologiczne to ważna grupa klientów korzystających z chmury. Dostawcy takich usług – przede wszystkim Amazon Web Services, który szczycił się popularnością wśród nowych firm – mogą więc odczuć potężne spowolnienie w przypływie gotówki.

Czytaj więcej

Plus Minus

Sztuczna inteligencja – narzędzie nowego autorytaryzmu

Samoświadoma sztuczna inteligencja wymykającą się spod kontroli człowieka i przejmująca władzę nad światem to fantazja. Ale AI rzeczywiście będzie narzędziem władzy. I to skutecznym.