Blisko kompromisu w sprawie reformy polskiej psychiatrii

W drugiej połowie przyszłego roku terytorium całej Polski mogą pokryć centra zdrowia psychicznego, które zapewnią dzienną opiekę specjalistyczną dla pacjentów z problemami psychicznymi na danym obszarze.

Publikacja: 21.10.2024 11:30

W Polsce funkcjonuje 117 centrów zdrowia psychicznego

W Polsce funkcjonuje 117 centrów zdrowia psychicznego

Foto: Adobe stock

Obecnie funkcjonuje 117 centrów zdrowia psychicznego, które obejmują swoim działaniem ok. 51 proc. populacji powyżej 18 roku życia. Program pilotażowy ma zakończyć się 30 czerwca 2025 r.

W piątek 11 października w Ministerstwie Zdrowia odbyło się spotkanie przedstawicieli Rady ds. Zdrowia Psychicznego, Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji z wiceministrem zdrowia Wojciechem Koniecznym. Wcześniej resort zdrowia otrzymał przygotowany przez Radę ds. Zdrowia Psychicznego dokument z rekomendacjami w zakresie reformy polskiej psychiatrii i raportem z pilotażu centrum zdrowia psychicznego (CZP), który trwa od 2018 roku.

- Spotkanie dotyczyło etapu prac Zespołu ds. transformacji systemu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (powołanego Uchwałą Rady ds. Zdrowia Psychicznego), w tym opracowania zasad wdrożenia nowego modelu organizacji i finansowania – potwierdza Jakub Gołąb, rzecznik prasowy Ministerstwa Zdrowia.

Czytaj więcej

Jedna recepta, trzy różne apteki. Ministerstwo zdrowia planuje zmiany

Jak dodaje, zadaniem zespołu jest przedstawienie ministrowi zdrowia rekomendacji dot. wdrożenia wypracowanych rozwiązań do całości systemu. Uwzględniają one propozycję koszyka świadczeń gwarantowanych dla centrów zdrowia psychicznego dla dorosłych oraz wskaźników jakości i modelu ewaluacji.

- Podczas spotkania zaprezentowano dane dotyczące programu pilotażowego przygotowane przez Zespół problemowy powołany przy Radzie do spraw Zdrowia Psychicznego oraz warianty dalszego wdrażania reformy opracowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Następnie te rekomendacje i analizy zostaną zaprezentowane na posiedzeniu Rady do spraw Zdrowia Psychicznego – wskazuje Gołąb.

Centra zdrowia psychicznego. Szybszy dostęp do specjalisty

O czym dyskutowane na spotkaniu na Miodowej 15? Jak relacjonuje konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii dr hab. Piotr Gałecki, resort zdrowia podjął decyzję kierunkową zgodnie, z którą na terenie Polski będą funkcjonowały centra zdrowia psychicznego typu B, czyli takie, które świadczą pełny zakres opieki ambulatoryjnej, nie mają jednak oddziału szpitalnego, w przeciwieństwie do CZP typu A.

Dlaczego centra z oddziałami psychiatrycznymi nie pokryją całej Polski? – Na co najmniej 40 proc. obszaru Polski nie ma możliwości organizacyjnych by w każdym powiecie znajdował się oddział psychiatryczny całodobowy. Nie ma też gotowości organizatorów służby zdrowia na to, żeby taka zmiana nastąpiła – tłumaczy dr hab. Gałecki.

Żeby nie odchodzić od założeń psychiatrii środowiskowej – uzupełnia - centra zdrowia psychicznego typu B zagwarantują podstawową opiekę ambulatoryjną dla pacjentów na danym terenie - będą miały punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny, poradnię, oddział dzienny i zespół leczenia środowiskowego. W praktyce przełoży się to na szybszy dostęp do pomocy psychiatrycznej. – Punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny jest miejscem, do którego można się zgłosić bez skierowania. Nie ma tam kolejek, a pacjent uzyskuje pomoc specjalisty. Czy to będzie lekarz, pielęgniarka, psycholog czy psychoterapeuta, to już będzie zależało od organizacji konkretnego centrum. Punkty będą czynne od rana do wieczora – tłumaczy lekarz.

Całodobową opiekę pacjentom zapewnią zaś szpitale z już utworzonymi oddziałami psychiatrycznymi, w najbliższej odległości od miejsca funkcjonowania CZP. Opieka szpitalna znajdzie się poza budżetem CZP, a finansowana będzie stawką osobodnia i będzie posiadała gotowość do zabezpieczenia 25 łóżek na 100 tys. populacji (osób powyżej 18. roku życia danego CZP). Jest też zgoda co do tego, żeby w przypadku szpitali, które będą hospitalizowały większą liczbę osób, stosować wskaźniki korekcyjne. Ich wypracowanie ma leżeć po stronie NFZ-u.

Odpowiedzialność terytorialna w leczeniu zdrowia psychicznego

- To jest kompromis, który opiera się jednak na pewnym realizmie. Nie stworzymy oddziałów psychiatrycznych tak, żeby one były równomiernie rozmieszczone w każdej dzielnicy w mieście, czy w powiecie. Z naszej perspektywy najważniejsze jest, że zachowana została zasada psychiatrii środowiskowej – blisko domu i blisko pacjenta oraz zasada odpowiedzialności terytorialnej – tłumaczy konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii.

Czytaj więcej

Ważne zmiany w wystawianiu recept na leki od 1 marca

Sama zasada odpowiedzialności terytorialnej zakłada, że realizacja świadczeń opiera się na analizie potrzeb danej populacji i planowaniu działań zabezpieczających te potrzeby z uwzględnieniem odpowiedniego personelu specjalistów. Działania te są realizowane we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, podmiotami leczniczymi, w tym podstawową opieką zdrowotną, podmiotami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi.

- Gdyby nie było odpowiedzialności terytorialnej, to każdy wybierałby sobie pacjentów np. z nerwicą i realizował jak najwięcej takich wizyt, a nie zajmowałby się pacjentami, którzy mają poważne zaburzenia psychiczne, a przez to są najbardziej „kosztochłonni” – tłumaczy dr hab. Gałecki. Jak dodaje, mowa tu np. o pacjentach z organicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, niektórych pacjentach ze schizofrenią czy z otępieniem, którzy nie mają poczucia bycia chorym, a przez to czasami trzeba wychodzić z inicjatywą ich leczenia lub w wyjątkowych sytuacjach - stosować paternalizm.

Jak może wyglądać harmonogram wdrażania reformy? Wiosną 2025 roku NFZ ma być gotowy do rozpisywania konkursów na centra zdrowia psychicznego w całej Polsce. Do tego czasu powinna zostać uchwalona nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia publicznego, która usankcjonuje zmiany w polskiej psychiatrii. Nowy, jednolity dla całego kraju system miałby ruszyć w drugiej połowie przyszłego roku.

Funkcjonowanie centrów zdrowia psychicznego. Mniej absencji chorobowych

Więcej o funkcjonowaniu centrów zdrowia psychicznego mówią dotychczasowe rezultaty pilotażu CZP, które poznała „Rzeczpospolita”. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w miejscach, gdzie działają centra, zmniejszyła się liczba i długość hospitalizacji, a wzrosła liczba świadczeń ambulatoryjnych.

Na potrzeby raportu obliczono też różnice w liczbie dni absencji i zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych pomiędzy obszarami objętymi pilotażem i bez pilotażu. Średnia różnica pomiędzy obszarem objętym i nieobjętym pilotażem w 2022 roku wynosi 7.562 dni, dla roku 2023 wyniosła ona 4.786 dni na 100.000 mieszkańców. Średnio o tyle byłaby mniejsza absencja wśród mieszkańców objętych opieką centrum zdrowia psychicznego w całej Polsce – wskazano w raporcie.

W dwóch minionych latach ZUS wraz z pracodawcami mogliby wydać z tytułu absencji chorobowych w związku z zaburzeniami psychicznymi w przybliżeniu 602 121 492 zł mniej – szacują autorzy analizy.

Obecnie funkcjonuje 117 centrów zdrowia psychicznego, które obejmują swoim działaniem ok. 51 proc. populacji powyżej 18 roku życia. Program pilotażowy ma zakończyć się 30 czerwca 2025 r.

W piątek 11 października w Ministerstwie Zdrowia odbyło się spotkanie przedstawicieli Rady ds. Zdrowia Psychicznego, Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji z wiceministrem zdrowia Wojciechem Koniecznym. Wcześniej resort zdrowia otrzymał przygotowany przez Radę ds. Zdrowia Psychicznego dokument z rekomendacjami w zakresie reformy polskiej psychiatrii i raportem z pilotażu centrum zdrowia psychicznego (CZP), który trwa od 2018 roku.

Pozostało 91% artykułu
Diagnostyka i terapie
Anestezjologia i intensywna terapia: trudna, odpowiedzialna, nowoczesna i coraz bardziej bezpieczna
Diagnostyka i terapie
Obowiązują nowe normy ciśnienia krwi. W grupie ryzyka więcej osób
Diagnostyka i terapie
Sepsa – choroba na śmierć i życie. Dziś światowy dzień sepsy
Diagnostyka i terapie
Szczepionka na raka płuc testowana m.in. w Polsce. Trwają badania kliniczne
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Diagnostyka i terapie
Jeden z najdroższych leków na świecie jest dostępny w Polsce
Materiał Promocyjny
Seat to historia i doświadczenie, Cupra to nowoczesność i emocje