Czemu zachodni biznes ociąga się z opuszczeniem Putina?

Po tym jak Rosja dokonała pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, media były zalewane oświadczeniami spółek deklarujących, że wycofują się z Rosji, zawieszają bądź ograniczają tam działalność. Zanosiło się więc na wielką ucieczkę globalnego kapitału z państwa Putina. Ten exodus okazał się w praktyce mniej dramatyczny, niż można się było spodziewać.

Czytaj więcej

Biznes

Po przejęciu Danone i Carlsberga w Rosji. Jedyne wyjście, to wyjście na dobre

Brutalne przejęcie Danone i Carlsberga przez Kreml spowoduje masową ucieczkę zagranicznych firm z tego kraju - uważają eksperci. Ale nie jest to takie proste. Z Rosji wyszło już ponad 1000 zachodnich firm. Ale pozostało tam jeszcze ok. 600 innych.

Według wyliczeń KSE Institute jedynie 274 zagraniczne firmy w pełni zakończyły proces wychodzenia z rynku rosyjskiego. 496 jest w trakcie procesu wychodzenia z Rosji. 720 zawiesiło tam operacje, ale zostawiło sobie opcję ich powtórnego uruchomienia. 368 ograniczyło część operacji, ale nadal prowadzi inne. 162 wstrzymało plany inwestycyjne. 1412 kontynuuje działalność w Rosji, choć czasem te spółki deklarowały wcześniej, że będą ją ograniczać.

Wiele zagranicznych firm zbytnio nie spieszyło się więc, by wyjść z rynku rosyjskiego. Teraz może być to jednak bardziej kosztowne, niż było w pierwszych miesiącach wojny.

Ci, którzy się zasiedzieli

Jednym z najbardziej znanych przypadków firm, które nadal prowadzą interesy w Rosji, jest austriacki Raiffeisen Bank International. Pod koniec sierpnia dochodzenie przeciwko niemu wszczęła czeska prokuratura. Zrobiła to po doniesieniu Stowarzyszenia Praw Obywateli i Przedsiębiorców zarzucającego austriackiemu bankowi to, że przyczynia się on do finansowania rosyjskiej machiny wojennej.

Czytaj więcej

Gaz

Japonia wyłamuje się z sankcji wobec Rosji. Biznes wygrał z przyzwoitością

Rząd Japonii zdecydował o wyłączeniu spod antyrosyjskich sankcji świadczenia usług dla projektów wydobycia i przerobu gazu na wyspie Sachalin oraz budowy zakładów LNG na Półwyspie Jamalskim. Tłumaczy to koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. W rzeczywistości w każdym projekcie zarabia japoński biznes.

Czescy aktywiści wskazywali m.in., że działające w Rosji spółki będące częścią grupy Raiffeisen zapłaciły w 2022 r. 720 mln dol. podatków państwu rosyjskiemu. Raiffeisen nadal też odgrywa dużą rolę w rosyjskim systemie finansowym, o czym świadczy choćby to, że jest on uznawany przez Bank Rosji za instytucję „systemowo ważną”.

Raiffeisen zwrócił na siebie z tego powodu uwagę nie tylko czeskich aktywistów i prokuratorów. W lutym Agencja Reutera donosiła, że amerykańskie Biuro Kontroli nad Aktywami Zagranicznymi (OFAC) prowadzi śledztwo dotyczące jego operacji w Rosji. W marcu Europejski Bank Centralny nakazał natomiast temu austriackiemu pożyczkodawcy opracować strategię wyjścia z Rosji. Raiffeisen tłumaczy się, że zmniejsza swoją obecność w tym kraju i analizuje różne opcje sprzedaży bądź wydzielenia swoich rosyjskich aktywów.

Jak dotąd jednak na żadną z tych opcji się nie zdecydował, co prowokuje podejrzenia, że po prostu gra na czas.

Czytaj więcej

Gospodarka

Rosja strzeliła sobie gospodarczego samobója

Kreml dodał do swojej czarnej listy rajów podatkowych tzw. państwa nieprzyjazne. I niechcący uderzył w rosyjskie firmy, inwestorów i oligarchów.

Wciąż prowadzi działalność w Rosji również włoski UniCredit. Według agencji Bloomberg rozważa on wyjście z tego rynku, ale z opcją powrotu po wojnie. Jak widać trudno mu tam zostawić 106 oddziałów, blisko 4,5 tys. pracowników, 985 tys. klientów indywidualnych i 22,6 tys. klientów korporacyjnych.

Jak na razie UniCredit pozbył się RN Banku, czyli joint venture z sojuszem motoryzacyjnym Renault-Nissan-Mitsubishi. Tego pożyczkodawcę kupił Awtowaz, czyli czołowy rosyjski producent samochodów. Komplikacje związane z sankcjami skutkowały też pozwem przeciwko UniCreditowi złożonym przez Rushimalliance, czyli spółkę częściowo należącą do Gazpromu. Domaga się ona od włoskiego banku zwrotu 45,7 mld rubli (2 mld zł). Pozwała też Deutsche Bank i Commerzbank.

Zjeść ciastko i mieć ciastko

Ogólnie jednak postawy Raiffeisena i UniCreditu mocno kontrastują z zachowaniem innych zachodnich instytucji finansowych. Znaczna większość z nich szybko wycofała się z Rosji lub bardzo mocno ograniczyła tam działalność. Wyłamały się z tej postawy również: cypryjski Hellenic Bank, węgierski OTP (którego rosyjski oddział przestał jednak otrzymywać finansowanie z centrali) oraz wiele azjatyckich – głównie chińskich – instytucji finansowych.

Czytaj więcej

Banki

Austriacki bank zamyka rosyjskie konta. Z Rosji jednak nie wychodzi

Raiffeisen Bank International zamknął konta korespondencyjne wszystkich rosyjskich banków. Jest jednak wyjątek, który wciąż pozwala Austriakom zarabiać w Rosji.

Z rynku rosyjskiego całkowicie nie wycofują się też m.in. niektóre koncerny produkujące żywność, napoje i dobra konsumenckie. Przykładem takiej postawy jest PepsiCo. Po wybuchu wojny koncern ten ogłosił, że wstrzymuje sprzedaż w Rosji pepsi-coli, 7 upa i mirindy. Zawiesił też tam inwestycje oraz kampanie reklamowe. We wrześniu 2022 r. wstrzymał rosyjską produkcję pepsi, 7 upa i mountain dew. Wciąż jednak sprzedaje w Rosji chipsy i produkty mleczne.

Po wybuchu wojny koncern Unilever ogłosił, że nie będzie inwestował w Rosji ani korzystał z zysków wypracowywanych przez swoje rosyjskie przedsiębiorstwa. Zysk netto tych przedsiębiorstw wzrósł jednak w 2022 r. o 91 proc. i był reinwestowany. Nadal pracują w Rosji m.in. trzy fabryki lodów Unilever. Do tego koncernu należy m.in. marka lodów Ben & Jerry’s, znana z silnego zaangażowania w różne lewicowe inicjatywy społeczne. W lutym 2022 r., tuż przed rosyjską inwazją, zamieściła ona tweeta, w którym wzywała prezydenta USA Joe Bidena, by nie prowokował Rosji, wysyłając amerykańskich żołnierzy do Europy.

„Zjeść ciastko i mieć ciastko” chciał zapewne koncern Mars. Po rosyjskiej inwazji ogłosił, że wszystkie zyski wypracowane w Rosji przeznaczy na cele humanitarne. Część jego fabryk wciąż tam działa, ale rosyjskiej prokuraturze wyraźnie nie spodobała się humanitarna deklaracja Marsa. Prowadzi ona dochodzenie w sprawie finansowania przez ten koncern Sił Zbrojnych Ukrainy.

Czytaj więcej

Biznes

Zyski na wojnie: tylko niespełna 10 proc. zachodnich firm zrezygnowało z Rosji

Choć największe unijne koncerny opuściły rosyjski rynek po agresji Kremla na Ukrainę, to setki mniejszych wciąż robią tam interesy życia.

Rosnące ryzyko

Pół biedy, gdyby zagraniczne firmy ograniczały się w Rosji do produkcji batonów, lodów i słodkich napojów. Niestety nadal są tam one obecne również w bardziej strategicznych branżach. Obecnych jest tam np. 18 niemieckich firm z sektora motoryzacyjnego (głównie producentów części) czy 9 amerykańskich firm chemicznych. Kwestia obecności niektórych z nich na rynku rosyjskim jest jednak dosyć niejasna. Na przykład w szczątkach rosyjskich dronów wyprodukowanych w tym roku znajduje się zachodnią elektronikę, ale nie wiadomo, jaką drogą trafiła ona do państwa Putina.

– Dla spółek, które chcą opuścić Rosję ze względu na ciężkie straty wizerunkowe i finansowe, perspektywa wyjścia staje się z czasem coraz trudniejsza. Niektóre spółki zdecydowały się pozostać, gdyż ryzyko opuszczenia Rosji jest obecnie wyższe niż zostania w niej. Jest tak dlatego, że rząd rosyjski ciągle zmienia reguły gry dla zachodnich spółek chcących opuścić kraj, sprawiając, że ten proces staje się bardziej długotrwały. Spółki, które chcą szybko wyjść, ryzykują, że ich aktywa zostaną przejęte przez państwo, a ich pracownicy staną się celem śledztw kryminalnych – twierdzi Nabi Abdullajew, partner w firmie Control Risks.

Czytaj więcej

Biznes

Nieoczekiwane skutki sankcji. Pieniądze oligarchów wracają do Rosji

Od marca 2022 roku rosyjscy oligarchowie przelali na swoje krajowe rachunki miliardy dolarów. Zrobili to w obawie przed zamrożeniem aktywów i problemami w dostępie do własnego majątku.

Nieprzewidywalne działania władz

Odstraszającymi przykładami dla inwestorów zagranicznych mogą być choćby niedawne nacjonalizacje rosyjskich aktywów Carlsberga i Danone’a. Przejęte filie tych spółek trafiły do ludzi powiązanych z Kremlem. Nowym prezesem przejętej filii Danone’a został 32-letni Jakub Zakariew, będący wicepremierem Czeczenii, a zarazem kuzynem czeczeńskiego prezydenta Ramzana Kadyrowa. Danone wcześniej od wielu miesięcy przygotowywał się do sprzedaży swojej rosyjskiej filii. Szacowano, że francuski koncern mógłby uzyskać za nią nawet 1 mld euro. Ekipa Putina uznała jednak, że na to nie pozwoli.