Komisja Europejska naruszyła unijne zasady. W tle umowy na szczepionki

Sąd Unii Europejskiej orzekł w środę, że Komisja Europejska pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen naruszyła unijną zasadę przejrzystości, nie ujawniając informacji dotyczących umów na szczepionki przeciw COVID-19. Komisja może odwołać się od tego orzeczenia do TSUE.

Publikacja: 17.07.2024 15:56

Komisja Europejska naruszyła unijne zasady. W tle umowy na szczepionki

Foto: Bloomberg

Reuters zauważa, że drugi co do ważności sąd unijny (wyższą instancją jest Trybunał Sprawiedliwości UE) badał sprawę umów zawartych cztery lata temu dzień przed kluczowym głosowaniem w sprawie ubiegania się o drugą kadencję przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen, która w związku z tą sprawą znalazła się w ogniu krytyki. Niektórzy europosłowie  bardzo krytycznie oceniali  sposób, w jaki Komisja radziła sobie z wielomiliardowymi kontraktami na szczepionki, a w szczególności za nieujawnianie wiadomości tekstowych między von der Leyen a szefem firmy farmaceutycznej Pfizer na temat jednego z kontraktów.  

Czytaj więcej

Prokuratura UE wszczyna dochodzenie ws. zakupu szczepionek na COVID

O co chodziło w sprawie umów na szczepionki dla UE

W latach 2020-2021 Komisja Europejska zawarła z firmami farmaceutycznymi umowy zakupu szczepionek przeciwko COVID-19. Szybko odblokowano około 2,7 mld EUR, aby złożyć wiążące zamówienie na ponad miliard dawek szczepionki. W 2021 r. posłowie do Parlamentu Europejskiego i osoby fizyczne zwrócili się, na podstawie rozporządzenia w sprawie dostępu do dokumentów, o udzielenie dostępu do tych umów i niektórych związanych z nimi dokumentów w celu zrozumienia ich warunków oraz upewnienia się, że interes publiczny jest chroniony.

Ponieważ Komisja udzieliła jedynie częściowego dostępu do tych dokumentów, które zostały umieszczone online w okrojonych wersjach, zainteresowani posłowie do Parlamentu Europejskiego i osoby fizyczne wnieśli do Sądu Unii Europejskiej skargę o stwierdzenie nieważności.

Sąd: nieważne decyzje KE

W swoich wyrokach Sąd częściowo uwzględnił obie skargi i stwierdził nieważność decyzji Komisji w zakresie, w jakim zawierają nieprawidłowości.

W odniesieniu do postanowień umownych dotyczących naprawienia szkody wizerunkowej poniesionej przez przedsiębiorstwa farmaceutyczne i przez państwa członkowskie w związku z ewentualnymi odszkodowaniami, które przedsiębiorstwa te musiałyby zapłacić w przypadku wad szczepionek, Sąd podkreślił, że producent jest odpowiedzialny za szkodę spowodowaną wadą swojego produktu, a jego odpowiedzialność nie może zostać ograniczona lub wyłączona wobec poszkodowanego w drodze klauzuli ograniczającej lub wyłączającej odpowiedzialność na mocy dyrektywy 85/3742 .

Wskazał jednak, że żaden przepis dyrektywy 85/374 nie zakazuje, aby osoba trzecia, w tym przypadku państwo członkowskie, zwróciła odszkodowanie wypłacone przez producenta z powodu wadliwości jego produktu. Sąd przypomniał, że powód, dla którego postanowienia dotyczące odszkodowania zostały włączone do umów, mianowicie zrekompensowanie ryzyka ponoszonego przez przedsiębiorstwa farmaceutyczne w związku ze skróceniem terminu opracowania szczepionek, został uznany przez państwa członkowskie i był dostępny do publicznej wiadomości. Stwierdził, że Komisja nie wykazała, iż szerszy dostęp do tych klauzul rzeczywiście zaszkodziłby interesom handlowym tych przedsiębiorstw. Komisja nie przedstawiła również wystarczających wyjaśnień pozwalających ustalić, w jaki sposób dostęp do definicji „umyślnego uchybienia” i „wszelkich możliwych racjonalnych starań” w pewnych umowach oraz do postanowień umownych dotyczących darowizn i odsprzedaży szczepionek mógłby realnie i rzeczywiście naruszyć te interesy handlowe.

Odnosząc się do ochrony prywatności osób, na którą powołuje się Komisja odmawiając dostępu do pełnej treści oświadczeń o braku konfliktu interesów członków zespołu negocjacyjnego w sprawie zakupu szczepionek, Sąd uznał, że zainteresowane osoby fizyczne należycie wykazały określony interes publiczny w ujawnieniu danych osobowych członków tego zespołu. Jedynie mając dostęp do ich nazwisk, imion i ich roli zawodowej lub instytucjonalnej, można sprawdzić, czy członkowie ci nie znajdują się w sytuacji konfliktu interesów. Co więcej, Komisja nie uwzględniła w wystarczającym stopniu wszystkich istotnych okoliczności w celu prawidłowego wyważenia wchodzących w grę interesów związanych z brakiem konfliktu interesów i ryzykiem naruszenia życia prywatnego zainteresowanych osób.

Telefony szefowej KE do Pfizer

Komisja podpisała umowy z dostawcą szczepionek na COVID-19 AstraZeneca, Sanofi, GSK, Johnson & Johnson, otwiera nową kartę, BioNTech, Pfizer i inne w szczytowym momencie pandemii.  Niektórzy europosłowie  poprosili o dostęp do dokumentów, aby zrozumieć warunki i umowy. Jednak Komisja zapewniła tylko częściowy dostęp i zredagowała niektóre dokumenty, twierdząc, że zrobiono to w celu ochrony interesów handlowych i procesu decyzyjnego.

W kwietniu 2021 r. New York Times doniósł o wiadomościach tekstowych, które von der Leyen wymieniała z  dyrektorem generalnym Pfizera Albertem Bourlą w ramach przygotowań do największego zamówienia na szczepionki w UE — do 1,8 miliarda dawek szczepionki BioNTech/Pfizer. Według ujawnionych cen szczepionek , umowa byłaby warta nawet 35 miliardów euro, gdyby została w pełni zrealizowana.

W styczniu 2022 roku rzecznik praw obywatelskich UE zarzucił Komisji niewłaściwe administrowanie z powodu niezrealizowania prośby o ujawnienie tych wiadomości jako informacji publicznej. Komisja nie potwierdziła, że wiadomości istnieją argumentując w swojej odpowiedzi, że „nie przechowuje się krótkotrwałych, efemerycznych dokumentów”. 

Reuters zauważa, że drugi co do ważności sąd unijny (wyższą instancją jest Trybunał Sprawiedliwości UE) badał sprawę umów zawartych cztery lata temu dzień przed kluczowym głosowaniem w sprawie ubiegania się o drugą kadencję przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen, która w związku z tą sprawą znalazła się w ogniu krytyki. Niektórzy europosłowie  bardzo krytycznie oceniali  sposób, w jaki Komisja radziła sobie z wielomiliardowymi kontraktami na szczepionki, a w szczególności za nieujawnianie wiadomości tekstowych między von der Leyen a szefem firmy farmaceutycznej Pfizer na temat jednego z kontraktów.  

Pozostało 88% artykułu
Prawo dla Ciebie
Szykuje się kolejna zmiana w prawie, która nie spodoba się myśliwym
Podatki
Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska
Praca, Emerytury i renty
Dodatek do emerytury. Wielu seniorów nie wie, że ma do niego prawo
Edukacja i wychowanie
Resort edukacji przygotowuje szkoły na upały. Będą nowe przepisy
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Zdrowie
Prof. Zoll o nowych wytycznych ws. aborcji. "Nie mogę się zgodzić z tym"
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki