Projekt Bodnara ma przywrócić niezależność prokuraturze. RPO ma wątpliwości

Chodzi o projekt, którego założenia na początku roku przedstawił szef MS Adam Bodnar. Twierdził wówczas, że rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego będzie pierwszym krokiem do przywrócenia niezależności prokuraturze. Po miesiącach prac nad tymi przepisami resort sprawiedliwości w lipcu opublikował projekt. Obszerna propozycja wprowadza zmiany przed wszystkim w Prawie o prokuraturze, ale także w kilkunastu innych ustawach.

Czytaj więcej

Prawnicy

Reforma czy polityczna zemsta? Rewanżyzm zmian w prokuraturze

Negatywnie zweryfikowani prokuratorzy Prokuratury Krajowej będą mogli się odwołać do sądu pracy. Jednak skuteczność kontroli sądowej może być iluzoryczna. Krytycznych uwag jest więcej.

RPO zostanie pozbawiony kompetencji?

W swoich uwagach do tego projektu Marcin Wiącek zwraca uwagę, że nowe zapisy mogą być w przyszłości interpretowane jako pozbawienie Rzecznika Praw Obywatelskich kompetencji do żądania informacji o stanie konkretnej sprawy w prokuraturze.

Otóż, zgodnie z art. 13q projektu, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, Minister Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka, każdy w zakresie swojej właściwości, mogą w każdym czasie złożyć do Prokuratora Generalnego uzasadniony pisemny wniosek o przedstawienie informacji dotyczącej określonego aspektu działalności prokuratury, przy czym żądanie to nie może dotyczyć przedstawienia informacji o konkretnym postępowaniu.

Tymczasem w obecnym stanie prawnym – zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich – RPO „może żądać przedłożenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sądy, a także prokuraturę i inne organy ścigania oraz żądać do wglądu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich akt sądowych i prokuratorskich oraz akt innych organów ścigania po zakończeniu postępowania i zapadnięciu rozstrzygnięcia".

Zdaniem RPO, taka zmiana byłaby niekorzystna dla ochrony praw podejrzanych, pokrzywdzonych i innych osób, w których obronie Rzecznik interweniuje. - Prowadziłoby to do ograniczenia instrumentów koniecznych do wykonywania przez RPO zadania polegającego na staniu na straży wolności i praw człowieka i obywatela - dodaje. 

Czytaj więcej

Prawnicy

Rozdział Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości. Co trzeba poprawić?

Do niezbędnego minimum należy ograniczyć zmiany w projekcie rozdzielającym funkcje Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Eksperci z komisji kodyfikacyjnej proponują poprawki w propozycji resortu.

Utrzymane zasady delegowania do dowolnej prokuratury

W swoich uwagach RPO proponuje wprowadzenie gwarancji ochrony niezależności prokuratorów przed arbitralnością Prokuratora Generalnego, gdyż projekt czyni ją iluzoryczną, utrzymując m.in. zasady ich delegowania do dowolnej prokuratury. - Tymczasem dotychczasowe doświadczenia pokazały, że obecny model może być nadużywany – w formie szykany, przez delegowanie prokuratora do miejsca odległego od jego miejsca zamieszkania albo w formie nieuzasadnionego faworyzowania, przez delegowanie prokuratora do wyższej jednostki prokuratury mimo braku doświadczenia – pisze rzecznik. Przypomina, że w latach 2016-2023  wielokrotnie interweniował w sprawach prokuratorów, którzy z powodu podejmowanych decyzji procesowych lub z uwagi na krytyczny stosunek do rządu, byli nagle delegowani przez Prokuratora Generalnego do jednostek odległych od ich miejsc zamieszkania.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Prokurator z Lex Super Omnia o projekcie reformy Bodnara: Rozumiem obawy

Możliwość odwołania się byłych prokuratorów PK do sądu to absolutne minimum. Aby miało sens, musiałoby zostać rozpatrzone nie później niż w ciągu pół roku – mówi prok. Bolesław Laszczak, członek zarządu Lex Super Omnia.

Swoisty mechanizm odpowiedzialności politycznej Prokuratora Generalnego przed Sejmem

Rzecznik chce też wykreślenia propozycji, która jego zdaniem zagraża niezależności Prokuratora Generalnego, umożliwiając jego odwołanie przez Sejm z powodu "sprzeniewierzenia się ślubowaniu".

Zgodnie z projektem, Sejm będzie mógł większością 3/5 głosów odwołać Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji „jeżeli sprzeniewierzył się ślubowaniu". W rocie ślubowania będzie on zobowiązywał się „przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i prawa, strzec praworządności, praw i wolności obywatelskich oraz niezależności prokuratorów, a powierzone mi obowiązki wypełniać bezstronnie, z najwyższą starannością i dbałością o godność powierzonego stanowiska".