Festiwal Boska Komedia. Połamane żebra ludzi sceny

„Dialog bez dialogu? Jak najlepiej się nie dogadać, czyli teatr nasz widzę ogromny” – taki tytuł nosiła debata z udziałem środowiska teatralnego, którą zorganizował Bartosz Szydłowski, dyrektor festiwalu Boska Komedia. Udział w niej wzięli m.in. aktywistka Alina Czyżewska, która w formule watchdog monitoruje łamanie prawa i dobrych zasad, Małgorzata Wdowik, przewodnicząca Gildii Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych oraz Paweł Łysak, wiceprezes Stowarzyszenia Dyrektorów Teatru.

Jedyna szansa

Blisko trzygodzinną rozmowę z udziałem kilkudziesięciu osób – pracowników zespołów technicznych, reżyserek i reżyserów, recenzentów, dyrektorek i dyrektorów prowadziła Magda Rigamonti.

Czytaj więcej

Teatr

Festiwal Boska Komedia. Mrożek najlepiej by to opisał

Nie wolno zapominać jak wiele demokratyczna zmiana w Polsce zawdzięcza ludziom kultury – mówi Bartosz Szydłowski, dyrektor Festiwalu Boska Komedia w Krakowie. Początek 8 grudnia.

Dyskusja przebiegała w pełnej emocji, chwilami nerwowej atmosferze, choć poza wzajemnymi żalami i pretensjami nie zabrakło nadziei na zmianę.

Stało się przede wszystkim jasne, że po wyborach kryzysu w środowisku teatralnym nie może już tłumaczyć działalność Zjednoczonej Prawicy, która skłócała i stosowała cenzurę, również ekonomiczną. Z jednej strony padły słowa o niedoborach pieniędzy, z drugiej o braku szacunku i łamaniu prawa, o zarobkach poniżej średniej (Piotr Śnieguła) oraz pracy ze złamanym żebrem (Zuza Piwowar). Mówiono o braku wiary wobec ludzi, którzy na scenie i ze sceny mówią o wzniosłych ideałach, a w życiu prywatnym czy środowiskowym tym zasadom zaprzeczają.

Magdalena Wdowik podkreślała, że praca nad zmianą przepisów trwa, zaś Paweł Łysak postulował powrót do układu zbiorowego. Krzysztof Głuchowski, wciąż odwoływany dyrektor Teatru im. Słowackiego, ponowił pomysł stworzenia ustawy o teatrze, która weźmie pod uwagę specyfikę scenicznych instytucji.

Trzeba na nowo przejrzeć ustawę o działalności kulturalnej. Jest pewne, że kolejny taki czas, gdy we współpracy z nowym rządem i samorządami można zreformować życie teatru, szybko się znów nie zdarzy.

Oddająca władzę Zjednoczona Prawica nie doprowadziła do końca prac nad fundamentalnie ważną ustawą o artyście, która ma regulować zaniedbane kwestie socjalne. Stało się tak, ponieważ PiS nie zamierzał wzmacniać wrogiego sobie w większości środowiska.

Lupa o Genewie

Po raz pierwszy wobec środowiska teatralnego tłumaczył wydarzenia w Szwajcarii, gdzie oskarżono go o mobbing, Krystian Lupa.

– W trakcie prób do spektaklu „Emigranci” w Genewie chorowałem na covid przez dziesięć dni. To był czas dla mnie stracony, jednak nie dostałem żadnego dodatkowego na próby techniczne. Zdaję sobie teraz sprawę, że popełniłem błąd, za późno próbując wchodzić w bliższe relacje z genewskim zespołem technicznym, z ludźmi, których zupełnie nie znam. Wobec tego nie byłem ich w stanie zachęcić i zmobilizować do bardziej wytężonej wspólnej pracy, a trzeba było tak pracować. Zdarzały się sytuacje, że próby techniczne trwały dwa razy dłużej niż na przykład w Warszawie i w takich momentach pojawiały się emocje, które sprawiają, że człowiek wariuje i nadaje się do domu wariatów. A przecież trzeba było wykonać swoją pracę na czas. Ostatecznie, gdy odwołano premierę, dyrekcja oparła decyzję na jednej narracji – zespołu technicznego, ponieważ decyzja była kosztowna i musiała mieć mocną argumentację. Jednoznacznie uzasadnić stratę. Jednocześnie zakładało to wskazanie kozła ofiarnego i tak właśnie się poczułem.

W takich okolicznościach pojawiła się w Polsce relacja bazująca jedynie na stanowisku zespołu technicznego. Tymczasem aktorzy, których sytuacja w teatrze była słabsza, ponieważ w przeciwieństwie do pracowników technicznych nie są pracownikami etatowymi, tylko zewnętrznymi, doproszonymi do jednego spektaklu – płakali po odwołaniu premiery, a nie zostali w ogóle dopuszczeni do dyskusji. Do tej pory nie mogą nic mówić, żeby uchronić nowy termin premiery w paryskim Odeonie w styczniu. Wiem jednak, że napisali tony tekstów opisujących swój punkt widzenia. Powstanie też film opisujący próby, może zostanie wykonany po premierze i aktorzy nareszcie będą mogli w nim przemówić.