Czy Polak może walczyć za Ukrainę w legionie cudzoziemskim?

Koniec roku sprzyja podsumowaniom. W cyklu #najlepRze2022 przypominamy teksty z 12 miesięcy tego roku, które wzbudziły najwięcej zainteresowania, emocji i Państwa reakcji. Oto tekst z marca.

Czytaj więcej

Prawo karne

Służba dla ukraińskiego wojska bez odpowiedzialności karnej - jest projekt ustawy

Posłowie PiS, KO, Lewicy, Koalicji Polskiej-PSL, Polski 2050 oraz PPS złożyli w Sejmie projekt ustawy wyłączającej odpowiedzialność karną za podjęcie służby wojskowej na rzecz Sił Zbrojnych Ukrainy.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski poinformował w niedzielę, że jego kraj tworzy międzynarodowy legion cudzoziemski dla ochotników z zagranicy. Ma działać w ramach sił obrony terytorialnej. Dodał, że chętni mogą zgłaszać się do attaché ds. wojskowych w ambasadach Ukrainy w swoich krajach.

Polscy obywatele także mogą zgłosić się do służby w takiej formacji, ale muszą mieć zgodę "właściwego organu".

Tak wynika z art. 141 § 1 kodeksu karnego: "Kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5."

Przestępstwa nie popełnia jednak osoba, która ma podwójne obywatelstwo, jeśli stale zamieszkuje na terytorium państwa, którego obywatelstow też posiada i zamierza przyjąć służbę w siłach zbrojnych lub organizacji wojskowej tego państwa (art. 141 § 3 kk).

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Wojna na Ukrainie. Tysiące ochotników zgłaszają się do legionu cudzoziemskiego

Na Ukrainie w związku z atakiem wojsk rosyjskich powstaje międzynarodowy legion obrony. Ukraiński MON informuje, że do nowej formacji wojskowej zgłosiło się kilka tysięcy ochotników.

Wniosek z wieloma załącznikami

Zgodnie z ustawą o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z 13 kwietnia 2010 r. w sprawie trybu udzielania obywatelom polskim zgody na służbę w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej, obywatel polski może przyjąć służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej za zgodą ministra właściwego do spraw wewnętrznych, a w przypadku byłych żołnierzy zawodowych za zgodą Ministra Obrony Narodowej.

Zgody udziela się wyłącznie na pisemny wniosek obywatela polskiego, sporządzony według wzoru, złożony do właściwego organu. Do wniosku trzeba dołączyć załączniki. Ich lista jest długa. To m.in. zaświadczenie o niekaralności, zaświadczenie z urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych, zaświadczenie o iefigurowaniu w rejestrze dłużników niewypłacalnych.

Wniosek o zgodę na służbę w obcym wojsku trzeba opłacić (obecnie 10 zł).

Poprawnie wypełniony wniosek wraz z załącznikami i dowodem uiszczenia opłaty skarbowej należy przesłać pocztą na adres Ministra praw Wewnętrznych i Administracji, a wprzypadku byłych żołnierzy zawodowych - skierować do Ministra Obrony Narodowej za pośrednictwem właściwej wojskowej komendy uzupełnień.

Obywatele polscy zamieszkujący lub przebywający czasowo za granicą (pobyt powyżej 3 miesięcy) składają wniosek wraz z kompletem załączników za pośrednictwem polskiego konsulatu lub ambasady. Wniosek jest wówczas zwolniony z opłaty skarbowej, ale podlega opłacie konsularnej.

Złożenie wniosku nie powoduje obowiązku skierowania obywatela polskiego do komisji lekarskiej w celu określenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej.

Wniosek rozpatrywany jest zgodnie z terminami określonymi w art. 35 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 poz. 735) - nie później jednak niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

Zgoda nie zawsze oczywista

Udzielenie zgody lub odmowa jej udzielenia następuje w drodze decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie. Nie ma szans na zgodę, jeśli w kraju ogłoszono mobilizację lub wprowadzono stan wojenny lub stanu wyjątkowy na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z polskim prawem, zgoda ministra na podjęcie służby w obcym wojsku nie rodzi odpowiedzialności polskich organów za następstwa jej podjęcia. To oznacza, że osoba, która zaciągnęła się do legionu cudzoziemskiego, nie może liczyć na uprawnienia i świadczenia przewidziane w Polsce dla weteranów wojennych.

Zgoda na służbę może być udzielona obywatelowi polskiemu tylko w przypadku, gdy:

1. posiada uregulowany stosunek do służby wojskowej (w Polsce);

2. nie jest żołnierzem w czynnej służbie wojskowej oraz nie posiada nadanego przydziału kryzysowego, przydziału mobilizacyjnego, pracowniczego przydziału mobilizacyjnego lub przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego, a właściwy wojskowy komendant uzupełnień nie prowadzi postępowania w sprawie nadania temu obywatelowi któregokolwiek z tych przydziałów;

3. spełnione muszą być łącznie także takie warunki: służba w obcym wojsku nie narusza interesów Rzeczypospolitej Polskiej, nie jest zakazana przez prawo międzynarodowe, nie wpłynie na zadania wykonywane przez Siły Zbrojne RP oraz nie zachodzi przeszkoda, o której mowa w pkt 2.

Pomimo spełnienia warunków, zgoda nie zostanie wydana obywatelowi polskiemu, który:

1. został przeniesiony do rezerwy wskutek uznania przez właściwą komisję lekarską za niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju (kat. „D”).

2. nie spełnił choćby jednego z wymienionych niżej obowiązków:

1) nie dopełnił obowiązku zgłoszenia się do rejestracji - jeśli był do niej wzywany,

2) nie dopełnił obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej,

3) nie zgłosił się do wojskowego komendanta uzupełnień w celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku obrony,

4) nie dopełnił obowiązku stawienia się przed wojskowym komendantem uzupełnień niezwłocznie po upływie okresu odroczenia,

5) w przypadku kobiet posiadających kwalifikacje przydatne do czynnej służby wojskowej, zobowiązanych do stawienia się do kwalifikacji wojskowej, które nie dopełniły tego obowiązku,

6) nie zgłosił się na wezwanie właściwych organów w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony,

7) nie zgłosił właściwemu wojskowemu komendantowi uzupełnień zmian imienia, nazwiska, wykształcenia i zawodu, oraz miejsca pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące lub adresu do korespondencji, a także wyjazdu za granicę na okres dłuższy niż sześć miesięcy oraz powrotu z tego wyjazdu, jeżeli do ich spełnienia był zobowiązany.

3. nie został powołany i nie odbył zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, ćwiczeń wojskowych, ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji lub służby w obronie cywilnej, z przyczyn leżących po stronie obywatela.

4. został uznany przez właściwą komisję lekarską za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (kat. „E”).