Wymóg złożenia rachunku zysków i strat za trzy ostatnie lata obrotowe

- Zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego o wartości zamówienia przekraczającej progi unijne. Zamawiający ustanowił w SIWZ warunek udziału w postępowaniu, zgodnie z którym wykonawca powinien wykazać, że w każdym z trzech ostatnich lat obrotowych osiągnął obrót roczny w wysokości nie mniejszej niż 387 000 PLN. Warunek ten stał się źródłem sporu zamawiającego z wykonawcą.

Czytaj także: Rachunek przepływów pieniężnych jako element sprawozdania finansowego

Na potwierdzenie spełnienia powyższego warunku, zgodnie z SIWZ, wykonawca, którego oferta zostanie wybrana jako najkorzystniejsza, był zobowiązany przedłożyć rachunek zysków i strat – jeśli sporządzenie sprawozdania finansowego wymagane jest przepisami prawa kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania. Wykonawca niezobowiązany do sporządzenia sprawozdania finansowego powinien przedłożyć inne dokumenty określające obroty za okres ostatnich trzech lat obrotowych.

Zamawiający wezwał w trybie art. 26 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej p.z.p.) wykonawcę, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza do złożenia wymaganych rachunków zysków i strat za okres ostatnich trzech lat obrotowych (zgodnie z definicją „roku obrotowego" zawartą w ustawie o rachunkowości). Wykonawca ten był podmiotem zobowiązanym do sporządzania sprawozdania finansowego.

W odpowiedzi na wezwanie wykonawca w terminie wyznaczonym przez zamawiającego złożył rachunek zysków i strat za rok 2016 i 2017. Zamawiający wezwał wykonawcę w trybie art. 26 ust. 3 p.z.p. do złożenia brakującego rachunku zysków i strat za rok 2015, pod rygorem wykluczenia z postępowania. Dokument należało złożyć w formie oryginału lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez osobę lub osoby upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu wykonawcy.

Przekazanie wymaganej informacji – tylko w wymaganym dokumencie

Po upływie wyznaczonego terminu na uzupełnienie dokumentów wykonawca przesłał zamawiającemu za pośrednictwem poczty elektronicznej skan bilansu za rok 2015 zawierający rachunek zysków i strat za rok 2015. W wiadomości poinformował, że bilans za rok 2015 przesyła również pocztą, wyrażając jednocześnie wątpliwości, czy został on wysłany listem poleconym. Jednocześnie pismem z następnego dnia wykonawca złożył do zamawiającego wniosek o uwzględnienie złożonego w terminie dokumentu „Rachunek zysków i strat sporządzony za okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r.", jako spełniającego warunki określone w SIWZ. Wykonawca uzasadnił swój wniosek, wskazując, że ww. dokument zawiera rachunek zysków i strat zarówno za 2016, jak i za 2015 rok, a tym samym wykazuje obroty za te lata.

Zamawiający, z oczywistych względów, nie zaakceptował skanu bilansu za rok 2015 przesłanego przez wykonawcę, jako niezachowującego wymaganej formy, jak również złożonego po terminie. Poinformował wykonawcę, że nie może wybrać jego oferty jako najkorzystniejszej z uwagi na niewykazanie spełnienia warunków udziału w postępowaniu. Wykonawca nie sprostał wymogowi przedstawienia dowodu potwierdzającego wysokość obrotów uzyskanych w 2015 roku w sposób określony w przez zamawiającego.

Jednocześnie zamawiający wezwał wykonawcę do przedstawienia przyczyn braku uzupełnienia wymaganego dokumentu w wyznaczonym terminie, informując, że w przypadku nieprzedstawienia wyjaśnień wadium zostanie zatrzymane na podstawie art. 46 ust. 4a p.z.p z uwagi na przyczyny leżące po stronie wykonawcy.

Odrębny rachunek za każdy rok obrotowy

Z uwagi na zasadę jednokrotnego wezwania do uzupełnienia dokumentów na podstawie art. 26 ust. 3 p.z.p. wykonawca bezpowrotnie utracił szansę złożenia brakującego rachunku zysków i strat. Wykonawca postanowił jednak przedstawić argumentację, zgodnie z którą nieprzedłożenie brakującego dokumentu nie powinno wywrzeć negatywnego skutku w postaci wykluczenia wykonawcy, ponieważ w świetle treści postanowionego warunku zamawiający w ogóle nie powinien był żądać tego dokumentu. W tym celu złożył odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej, w którym zakwestionował czynności zamawiającego wezwania do uzupełnienia dokumentów, wykluczenia oraz zatrzymania wadium.

Argumentował, że wysokość obrotów, w kwocie wymaganej przez zamawiającego, uzyskanych przez wykonawcę w 2015 r. została wykazana za pomocą dokumentu „Rachunek zysków i strat sporządzony za okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r." złożonego w zakreślonym przez zamawiającego terminie. Według wykonawcy z treści SIWZ wynikał jedynie obowiązek przedstawienia dowodu w postaci rachunku zysków i strat, a nie rachunku zysków i strat za każdy rok w odrębnym dokumencie. Nie tylko wykładnia literalna, ale również celowościowa potwierdzała wg niego poprawność takiej interpretacji, bowiem wykonawca był zobowiązany jedynie udowodnić wysokość osiąganych obrotów w sposób, który jest zgodny z obowiązującymi przepisami i nie będzie budził wątpliwości.

Kwestionowanie zapisów SIWZ – jedynie w określonym terminie

Odwołujący wskazał ponadto podczas rozprawy, że żądanie przez zamawiającego rachunku zysków i strat za rok 2015 jest wymogiem nieproporcjonalnym. Izba słusznie nie brała jednak w ogóle pod rozwagę tego zarzutu, jako spóźnionego z uwagi na upływ przewidzianego zgodnie z art. 182 ust. 2 p.z.p terminu na wniesienie odwołania od postanowień SIWZ. Zgodnie z jego treścią w przypadku zamówienia o wartości przekraczającej progi unijne termin wniesienia odwołania to 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub zamieszczenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej.