Wznowienie postępowania z powodu "neosędziego"? Sąd nie czuje się związany wyrokiem ws. Wałęsy

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie prawdopodobnie jako pierwszy z sądów administracyjnych zmierzył się z wnioskiem o zastosowanie wskazówek płynących z głośnego wyroku Trybunału w Strasburgu w sprawie Lecha Wałęsy (patrz ramka na dole tekstu). Jak relacjonuje mec. Radosław Bulejak z kancelarii Axelo, jego klient chciał wznowienia postępowania, ale WSA uznał w czwartek, że nie ma do tego podstaw.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

TSUE: pytania z Polski o wykonanie wyroków neo-sędziów są niedopuszczalne

Niedopuszczalne są pytania polskiego sądu o skutki powołania sędziów na wniosek neo-KRS - uznał w czwartek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Problem z tzw. neosędziami i wznowienie postępowania

Pierwsza z tych podnoszonych dotyczyła faktu, że w składach orzekających znalazł się sędzia, który brał udział w postępowaniu nominacyjnym przed obecną KRS.

— Wskazywaliśmy, że była to procedura nielegalna, co ma oparcie w dotychczasowych rozstrzygnięciach TSUE oraz ETPC. Zdaniem sądu nie jest to jednak podstawa do stwierdzenia, że skład ten był nieprawidłowy — mówi mec. Bulejak.

Jak wynika z ustnych motywów orzeczenia WSA uznał, że istnieje jednolite stanowisko sądów administracyjnych w tym zakresie. Zgodnie z nim skoro sędzia został powołany przez prezydenta i uprawniony do orzekania, może zasiadać w składach.

Pełnomocnik dodaje, że sąd nie wziął pod uwagę faktu, iż w sprawie Lecha Wałęsy ETPC wydał wyrok pilotażowy.

— Pominął fakt, że z tego orzeczenia wynika jednoznacznie, iż te wady występujące przy powołaniu mają charakter systemowy i nie można ich usunąć — precyzuje mec. Bulejak.

W skardze powołał się na art. 46 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Zgodnie z nim obowiązkiem państwa – w tym sądów administracyjnych – jest doprowadzenie do takiego stanu, aby jednostka była przekonana, że jej sprawa została rozpoznana z zachowaniem standardów europejskich. Podkreśla, że dotąd polskie sądy administracyjne nie wypowiedziały się jasno, czy wyrok w sprawie Wałęsy ma zastosowanie w ich orzecznictwie.

Ustalony standard ws. „neosędziów”

— Nie jestem zdziwiony, że takie rozstrzygnięcie zapadło, ale jest to dla mnie smutne. Uważam, że WSA zajął błędne stanowisko — komentuje dr hab. Marcin Górski, prof. Uniwersytetu Łódzkiego i kierownik tamtejszej katedry europejskiego prawa konstytucyjnego.

Jego zdaniem sąd nie wziął pod uwagę, że państwo ma obowiązek wykonania konkretnego orzeczenia ETPC wobec konkretnego skarżącego, ale w każdej innej, analogicznej sprawie musi zapewnić też ochronę praw i wolności, które chroni konwencja. W tym prawo do rzetelnego procesu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Neo-sędziowie w KRS. Sędzia SN mówi o poważnych konsekwencjach poprawki Senatu

Poważne problemy pojawią się, jeśli w skład nowej KRS wejdą osoby, które faktycznie nie były sędziami – mówi Dariusz Zawistowski, sędzia Izby Cywilnej SN, jej prezes, przewodniczący KRS w latach 2015-2018.

— Obowiązek ten spoczywa na wszystkich organach państwa, a w pierwszej kolejności na sądach – w tym administracyjnych. Z tego obowiązku nie zwalnia ich fakt, że wyrok w sprawie Wałęsy był wyrokiem pilotażowym, a zatem zgodnie z nim państwo powinno podjąć działania o charakterze legislacyjnym, by zapobiec dalszemu systemowemu i powtarzającemu się naruszaniu zapisów konwencji — komentuje.

Zdaniem specjalisty „problem naruszających prawa jednostek, niekonstytucyjnych i niekonwencyjnych nominacji, to w znacznej mierze problem sądów administracyjnych”. Zaś na płaszczyźnie procedury cywilnej i sądowoadministracyjnej jest kłopot z kwestią rozszerzonych skutków orzeczeń strasburskich.

— Niezrozumienie, czym jest wyrok pilotażowy, jeszcze się na niego nakłada. Orzeczenie europejskie w sposób autorytatywny ustala bowiem standard interpretacyjny przepisów, które obowiązują również w Polsce. Bo standard ten dotyczy właściwego odczytywania analogicznych praw i wolności chronionych polską konstytucją — konkluduje.

Na konieczność rozwiązania palącego problemu z „nowymi” sędziami na początku roku na łamach „Rzeczpospolitej” zwracała uwagę sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego i przewodnicząca Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Sędziów Sądów Administracyjnych. Organizacja zaapelowała wówczas do prezesa NSA o odsunięcie ich od orzekania, zaś sama sędzia tłumaczyła, że wyrok w sprawie Wałęsy ma znaczenie zwłaszcza dla sądu naczelnego.

— I jeśli strona przegrała, a przecież zawsze ktoś przegra w sporze sądowym, to będzie mogła podnosić zarzut dotyczący statusu „neosędziego” przed trybunałem strasburskim — zauważyła wówczas sędzia. — A to niesie duże ryzyko zasądzenia przez ten trybunał ewentualnego odszkodowania od polskiego państwa, czyli od nas wszystkich — dodała.

Sygnatura akt: I SA RZ 97/24, I SA Rz 98/24, I SA Rz 96/24, I SA Rz 99/24