Joanna Parafianowicz: Możliwość oddania głosu to przywilej

Deklarowany w sondażach brak zainteresowania Polaków udziałem w wyborach nie jest domeną ostatnich lat. Przeciwnie, niska frekwencja to problem dostrzegany od pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych w 1991 r. Bo choć zważywszy na okoliczności zdawać by się mogło, że to właśnie wtedy należało się spodziewać rekordowych wartości, udział w głosowaniu wzięło wówczas jedynie 43 proc. Polaków do tego uprawnionych, a kolejne lata nie tylko nie przyniosły znaczącej poprawy, ale pokazały spadek (2005 r.) Istotny wzrost frekwencji odnotowano dopiero podczas wyborów parlamentarnych w 2019 r. – wówczas głosy oddało 61,74 proc. uprawnionych.

Opisany stan rzeczy każe się zastanowić, z jakiego powodu Polacy nie są skłonni do udziału w wyborach.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Wojciech Tumidalski: Wyborca jak frankowicz pod ścianą

Ani dla Państwowej Komisji Wyborczej, ani dla nowej izby Sądu Najwyższego nie stanowi problemu, że chcącemu wybrać parlament komisja wciska też kartę referendalną – jak niegdyś polisolokatę w pakiecie z kredytem frankowym.

I dlatego nie wygrywają najlepsi

Nie mają na kogo głosować, mają dość wybierania mniejszego zła, nie wierzą, że cokolwiek się zmieni, nie ufają politykom, nie głosując, pragną dać dowód sprzeciwu wobec polityków i polityki, nie czują potrzeby.

Powodów, dla których Polacy, a nade wszystko Polki deklarują znikomy entuzjazm wobec aktu wyborczego, jest wiele. Choć jedne z nich skierowane są przeciwko rządzącym, inne świadczą o nieodnajdywaniu refleksu własnych poglądów w programach różnych ugrupowań, zaś pozostałe wskazują na nieugruntowanie obywatelskich postaw. Wszystkie wskazują wyraźnie na brak świadomości, że pomiędzy nieoddaniem głosu w wyborach i oddaniem go na ugrupowanie, do którego nam najdalej, można poniekąd postawić znak równości.

Do parlamentu bowiem w równym stopniu wchodzą ci, na których wyborcy oddali najwięcej głosów, jak i nie wchodzą osoby, których poparcie ugrzęzło w codziennej krzątaninie, domowych obowiązkach lub przekonaniu, że spędzenie niedzieli z najbliższymi ma większą wartość niż spełnienie obywatelskiego obowiązku.

Z tego względu wyborów nie wygrywają najlepsi, a zwycięstwo należy się osobom, których wyborcy okazują się najbardziej zdyscyplinowani. Głosy nieobecnych zasilają wyłącznie ich pulę.

Prawo czy obowiązek

Rozpatrując zagadnienie wyborczej frekwencji i jej wpływu na przyznanie temu lub innemu ugrupowaniu palmy pierwszeństwa, nie będzie chyba przesadą stwierdzenie, że wybory parlamentarne można wygrać głosami mniejszości, która zdecydowała się obywatelskie prawo potraktować w istocie jako obowiązek.

Konstytucja RP niewątpliwie nie nakłada na obywateli żadnych sankcji za zrezygnowanie przez nich z przysługującego im prawa wyborczego. Z drugiej strony, dość wąsko określa katalog obywatelskich powinności, wymieniając pośród nich wierność RP, obronę kraju, dbałość o stan środowiska, troskę o dobro wspólne, a także przestrzeganie prawa oraz płacenie podatków i innych świadczeń.

Jaką pozycję pośród wymienionych aktywności zajmuje poczucie odpowiedzialności za państwo? Jest to fundament demokratycznego społeczeństwa czy jedynie fakultatywna opcja?

Cokolwiek myślimy o intencji ustawodawcy, faktem jest, że oddanie głosu w wyborach to przywilej i warto z niego skorzystać, choćby z szacunku dla ludzi, którzy byli przed nami, i o możliwość dzisiejszego współdecydowania o kształcie państwa walczyli, w wielu wypadkach oddając za to życie.