Tomasz Kubin: Europejski Zielony Ład, czyli triumf idei nad politycznymi realiami

Protesty rolników w państwach Unii Europejskiej, domagających się m.in. rezygnacji z niektórych elementów Europejskiego Zielonego Ładu, to dopiero początek politycznych problemów związanych realizacją tego programu. Jeśli Zielony Ład będzie forsowany przez UE – czyli w praktyce przede wszystkim przez Komisję Europejską – zgodnie z aktualnymi założeniami, to w najbliższych latach kolejne grupy społeczne będą w różny sposób dawać wyraz swojemu niezadowoleniu wobec konsekwencji EZŁ.

I będzie to dużo więcej ludzi niż obecnie protestujących rolników, co będzie mieć znacznie silniejszą polityczną wymowę i konsekwencje. W rezultacie, jeśli wiele szczegółowych założeń tego projektu nie zostanie poważnie zrewidowanych, próby ich bezkompromisowej realizacji mogą spowodować ryzyko dla funkcjonowania UE w ogóle.

Czytaj więcej

Polityka

Mentzen: Polityka klimatyczna UE? Nie stać nas, by zabić rolnictwo i przemysł

- Jeżeli jest ten cel, by do 2050 r. być neutralnym klimatycznie, a do 2040 r. obniżyć emisję CO2 o 90 proc., to trzeba będzie po drodze zabić rolnictwo, przemysł, trzeba będzie zwiększyć koszty życia. Nie stać nas na to - powiedział w Radiu Zet poseł Konfederacji Sławomir Mentzen. Jego zdaniem rząd Donalda Tuska powinien wprowadzić embargo na towary rolne z Ukrainy.

Ile nas będzie kosztował Zielony Ład

Z Zielonym Ładem wiążą się dwa podstawowe problemy o charakterze politycznym, na które reakcja instytucji unijnych (czyli przede wszystkim KE i większości posłów w Parlamencie Europejskim, głównie z Europejskiej Partii Ludowej, Sojuszu Socjalistów i Demokratów, Renew Europe, Zielonych i Lewicy) jest albo mało przekonująca, albo w ogóle jej nie ma. Pierwszy to bardzo słaba społeczna legitymacja tego projektu.

Nie będzie wielką przesadą stwierdzenie, że przeciętny mieszkaniec UE dowiedział się o Zielonym Ładzie przy okazji protestów jakiejś grupy społecznej lub zawodowej i wie o tym projekcie mniej więcej tyle, że jego celem jest walka ze zmianami klimatu. Może jeszcze wiąże z EZŁ rozwój odnawialnych źródeł energii i to, że widzi na ulicach coraz więcej samochodów z napędem elektrycznym i hybrydowym.

Tymczasem EZŁ, pod względem wpływu na codzienne życie każdego mieszkańca UE, to w istocie największe przedsięwzięcie w całej historii integracji europejskiej. Nawet wspólny rynek i cztery swobody (przepływu towarów, usług, kapitału i ludzi) czy unia walutowa i wprowadzenie euro nie miały aż tak dużego i bezpośredniego znaczenia. Jeśli EZŁ miałby zostać zrealizowany zgodnie z tym, co zakłada Komisja, oznaczałoby to rewolucję w każdej dziedzinie życia gospodarczego i społecznego: tego, w jaki sposób produkujemy żywność, z czego wytwarzamy energię, jak budujemy i ogrzewamy mieszkania, domy i wszystkie inne budynki, jak się przemieszczamy, co, ile i jak produkujemy i konsumujemy, w jaki sposób spędzamy wolny czas itd. A przede wszystkim ile nas to wszystko kosztuje.

Czytaj więcej

Plus Minus

Zielona transformacja będzie testem spójności Unii Europejskiej

Zielona rewolucja będzie testem euroentuzjazmu. Polacy nie będą umierać za klimat, bo choć wierzą w zmiany klimatyczne, to uważają je zasadniczo za problem globalny i o ograniczonych konsekwencjach dla Polski.

Zielony Ład zaciąży nad wynikami wyborów do Parlamentu Europejskiego

Teoretycznie reformy o takim zakresie i wpływie w demokratycznej wspólnocie – a taką chce być Unia – powinny być wprowadzane po rzetelnej debacie, w której głos mogłyby zabrać wszystkie zainteresowane strony. Neutralność klimatyczna UE została zaakceptowana przez Radę Europejską, a następnie projekt Zielonego Ładu został przygotowany przez Komisję Europejską, która forsuje tworzące go akty prawne przy współpracy europarlamentu oraz przedstawicieli państw tworzących Radę. Ktoś może powiedzieć: o co chodzi, wszystko jest w porządku, PE to instytucja reprezentująca mieszkańców Unii, a ministrowie tworzący Radę mają za sobą większości w parlamentach narodowych, również wybranych przez suwerena w danym kraju.

Foto: IBRiS dla Rz

Problem w tym, że chociaż formalnie wszystkie te instytucje mają pełne prawo do podejmowania decyzji dotyczących EZŁ, to w praktyce, jak do tej pory, projekt ten jest realizowany w warunkach znikomej rzeczywistej świadomości społeczeństw państw Wspólnoty co do jego skutków. A jeśli już ta świadomość wzrasta, to przy okazji, gdy jakaś dotknięta następstwami EZŁ grupa społeczna zorientuje się, o co chodzi, zaczyna protestować. To prawda, że od lat bardzo duża część mieszkańców UE uważa, że zmiany klimatu to jedno z największych wyzwań, w obliczu których stoi Unia. Jednak wywodzenie z tak ogólnie wyrażanej obawy akceptacji dla wprowadzania dziesiątek szczegółowych regulacji prawnych byłoby nadużyciem.

Przy okazji wyborów do PE z 2019 r., i później powoływania Komisji Europejskiej, o Zielonym Ładzie nie było mowy – jest to program upubliczniony już po sformowaniu obecnej Komisji. Ludzie nie mogli więc w pełni świadomie głosować na kandydatów do PE, którzy mieliby jakieś sprecyzowane stanowisko w tej sprawie. Zresztą, w ogóle kampanie wyborcze do PE dotyczą najczęściej przede wszystkim spraw krajowych. Tym bardziej oczywiście wyborcy nie mieli żadnego wpływu na skład i program Komisji Europejskiej.

W kampaniach wyborczych do parlamentów narodowych temat ten także – o ile w ogóle – podejmowany jest w znacznie węższym zakresie, niż należałoby to czynić, biorąc pod uwagę wspomniane znaczenie EZŁ. Jeśli już omawiany projekt pojawia się w programach partii politycznych, to na takim poziomie ogólności, że nie pozwala to na żadne jednoznaczne wnioski co do stanowisk tych partii w tym zakresie. W tegorocznej kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego teoretycznie powinno być pod tym względem lepiej – i KE najwyraźniej to przeczuwa, obawiając się wzrostu poparcia dla partii eurosceptycznych i sprzeciwiających się EZŁ, dlatego zadeklarowała wycofanie się z niektórych założeń EZŁ w rolnictwie.

Czytaj więcej

Publicystyka

Łukasz Warzecha: Unijna polityka klimatyczna? Zagrożenie dla naszego dobrobytu

Unijna polityka klimatyczna jest sprzeczna z wolnościami obywateli i regułami wolnego rynku – pisze Łukasz Warzecha w polemice z tekstem Konrada Szymańskiego „Klimatyczna łamigłówka prawicy”.

Ambitny projekt, który może wywrócić politycznie całą UE

Pozytywne następstwa, jakie mogą wyniknąć z EZŁ, jak poprawa stanu środowiska naturalnego, czysta energia, mniejsze uzależnienie od importu paliw kopalnych (i często mniejsze finansowanie różnych autokratów), rozwój nowych technologii, to cele i wartości, z którymi nie sposób polemizować. Jednak jeśli Zielony Ład będzie forsowany w oderwaniu od realiów politycznych, w przekonaniu, że technokratyczna Komisja Europejska wie najlepiej, co jest konieczne i co jest dobre dla ludu, to może się to skończyć nie tylko porażką projektu, ale faktycznym zablokowaniem działania całej Unii.

Umocnienie ugrupowań eurosceptycznych w PE jest w zasadzie pewne po nadchodzących wyborach. W następnych, gdy wymierne negatywne następstwa EZŁ będą dotykać coraz to nowe grupy interesu, a pozytywne skutki będą niewielkie i rozproszone, może być jeszcze gorzej. A w międzyczasie w państwach UE do władzy – m.in. pod hasłami „obalenia” EZŁ – mogą dojść politycy i partie eurosceptyczne.