Koniec automatycznego dożywotniego zakazu dla kierowców za jazdę po alkoholu

4 czerwca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił bardzo ważne dla kierowców orzeczenie dotyczące dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, orzekanego obligatoryjnie przez sądy.

 Automatyczny dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów. Co orzekł Trybunał

Art. 42 § 3 kodeksu karnego, w zakresie, w jakim obliguje sąd do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w przypadku złapania kierowcy na jeździe po alkoholu – nawet w recydywie – jest niezgodny z konstytucją – uznał we wtorek TK. Wypowiadał się w sprawie skargi konstytucyjnej mężczyzny, który został złapany na jeździe po pijanemu. Wcześniej był już skazany prawomocnymi wyrokami sądu rejonowego za jazdę po pijanemu.

W przypadku ostatniego zatrzymania sąd rejonowy uznał skarżącego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu kwalifikowanego jako występek z art. 178a § 1 i 4 k.k. i skazał go na podstawie tego przepisu na karę pozbawienia wolności. Ponadto orzekł wobec niego środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Od wyroku wniesiono apelację, która trafiła do sądu okręgowego. Ten ostatni zmienił zaskarżony wyrok – uchylił karę więzienia dla kierowcy, ale utrzymał w mocy dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Stąd też skarga. Kierowca wskazywał, że przepis, który nakazuje sądom przyjęcie jedynego możliwego rozwiązania, narusza zasadę trójpodziału władzy.

– Zobowiązanie sądu do orzeczenia dożywotniego środka karnego pozbawia go możliwości podjęcia swobodnej decyzji – podkreślał skarżący. We wtorek Trybunał Konstytucyjny przyznał mu rację.

Czytaj więcej

Prawo drogowe

Jak często policja stosuje przepisy o konfiskacie aut? Są nowe statystyki

Przez 1,5 miesiąca obowiązania przepisów o konfiskacie aut tymczasowo zajęto 934 pojazdy mechaniczne - wynika z najnowszych policyjnych statystyk.

Jaka sankcja w razie ponownego złapania kierowcy na prowadzeniu auta po pijanemu

W ocenie TK swoboda wymiaru środka karnego przez sąd orzekający została w art. 42 § 3 k.k. w bardzo znaczącym stopniu ograniczona przez ustawodawcę, który z góry określił, jaka sankcja ma zostać wymierzona w razie ponownego złapania kierowcy na prowadzeniu auta po pijanemu.

Co więcej, jak zauważa Trybunał, ustawodawca sprowadził do wspólnego mianownika sprawców przestępstw o poważnych skutkach (kolizja drogowa, wypadek itd.) oraz przestępstwa polegającego jedynie na prowadzeniu auta po pijanemu (czyli bez większych i poważniejszych skutków).

Tym samym, jak uznał Trybunał Konstytucyjny, uniemożliwiono sądowi dostosowanie kary do konkretnie naruszonego dobra oraz do następstw popełnionego czynu, nie zważając, że sąd ma prawo do swobodnej oceny i wyrokowania.

– Uważam, że to bardzo dobry wyrok – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Ryszard Stefański, karnista. Przyznaje jednak, że gdyby to on skarżył omawiany przepis, to zarzucałby mu raczej naruszenie zasady proporcjonalności kary do popełnionego czynu, a nie ograniczenie swobody sędziowskiej oceny.

– Zawsze uważałem, że należy bardzo ostrożnie oceniać zasadność wprowadzania do kodeksu karnego wszelkich zasad obligatoryjności niektórych rozstrzygnięć – dodaje prof. Stefański. I jakkolwiek potwierdza, że sama jazda po pijanemu jest czynem nagannym i wartym napiętnowania, to pozbawienie dożywotnio uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów np. dla kierowcy zawodowego może oznaczać zawodową śmierć dla niego i całej rodziny. Tym bardziej że dzieje się to niemal z automatu, a odstępstwem może być jedynie szczególny przypadek, który jest pojęciem bardzo niedookreślonym.