Komisje mają zaznaczyć kto nie wziął karty referendalnej. Czy to narusza tajność głosowania

Ponad trzy godziny trzech członków Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego rozpatrywało skargę Trzeciej Drogi zarzucającej, że nie jest zabezpieczona tajność głosowania w referendum. Wyrok ma być ogłoszony w piątek. >>zobacz wyrok

Tajemnica przy kartach wyborczych i referendalnych

Komitet wyborczy KKW Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe zaskarżył kilka przepisów uchwały Państwowej Komisji Wyborczej, która nakazuje obwodowym komisjom wyborczym, by w przypadku gdy wyborca nie przyjmuje karty referendalnej wraz z kartą wyborczą, komisja odnotowywała ten fakt w spisie wyborców obok nazwiska głosującego.

W uchwale nr 211/2023 ws. wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania w obwodach głosowania utworzonych w kraju w wyborach do Sejmu i Senatu RP oraz w referendum ogólnokrajowym zarządzonych na 15 października 2023 r. PKW przesądziła, że wyborcy wydaje się po jednej karcie do głosowania w wyborach do Sejmu; do Senatu; w referendum, a gdy podczas odbioru kart do głosowania wyborca odmówi przyjęcia jednej albo dwóch z nich, wydający karty członek komisji w rubryce spisu wyborców „Uwagi” czyni adnotację: „bez Sejmu”; „bez Senatu”; „bez referendum”; lub odpowiednio np. „bez Sejmu i bez referendum”.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

SN wyjaśnia wymogi protestów ws. wyborów parlamentarnych i referendum

Sąd Najwyższy opublikował trzy opracowania dotyczące składania protestów wyborczych i po referendum, wyznaczonych na 15 października. Protesty wyborcze i po referendum to co innego niż skargi np. na odmowę przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego przez PKW, czy na nadużycia w agitacji wyborczej rozpoznawanych przez sądy cywilne.

Pełnomocnik wyborczy tego komitetu Stanisław Zakroczymski mówił w czwartek w SN, że wskazania uchwały PKW naruszają zasady tajności wyborów, wynikającej z konstytucji.

Z kolei adwokat Marcin Radwan-Röhrenschef wskazywał w imieniu tego samego komitetu, że zbiżające się referendum odbywać się będzie w politycznej atmosferze i ujawnienie stanowiska głosującego w kwestii referendum ujawniać będzie jego stanowisko polityczne. Dlatego komitet ten zaproponował dwa spisy głosujących: jeden do wyborów, a drugi do referendum, aby podchodzili oni do tego, do którego chcą.

Państwowa Komisja Wyborcza jest przeciw

Z tym stanowiskiem nie zgadzał się pełnomocnik PKW mec. Rafał Sikorski, wskazując m.in., że PKW ma realizować prawo wyborcze i zapewnić sprawne przeprowadzenie wyborów i referendum, i temu służą wytyczne.

Sędziowie: Paweł Księżak, Aleksander Stępkowski i Grzegorz Żmij dopytywali z kolei strony postępowania – a zwłaszcza skarżących – kiedy i w jakim zakresie miałoby dojść do naruszenia tajemnicy. O ważności referendum decyduje bowiem nie samo przyjęcie karty referendalnej, ale liczba ważnych kart w urnie. A zanim karta tam trafi, głosujący może sprawić, że będzie ona nieważna. Po drugie – argumentowano w SN – ułożenie osobnych list (do wyborów i do referendum) na dwóch stolikach tym bardziej będzie wskazywać, kto głosuje w referendum, a kto nie.

Wszyscy się zgodzili, że nie ma automatycznego związku między osobą niegłosującą w referendum a tym, na kogo głosuje się w wyborach.

Mec. Beata Tokaj, była szefowa Krajowego Biura Wyborczego uważa, że wyborów do Sejmu i Senatu, Prezydenta RP czy wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego nie powinno się łączyć z referendum.

– Wybory i referendum mogłyby odbyć się tego samego dnia, ale powinny je przeprowadzać osobne komisje, przy użyciu osobnych urn wyborczych. Także spisy wyborców powinny być sporządzone oddzielnie do wyborów i do referendum. Artykuł 90 ust. 1 pkt 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym stanowi, że głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla właściwych wyborów i na podstawie spisów wyborców sporządzonych dla tych wyborów. To mogłoby wyeliminować zarzuty o tajności głosowania – ocenia mecenas Beata Tokaj.