Od 1 lipca 2022 r. ma przestać obowiązywać rozporządzenie o czasowym zakazie przebywania na terenie 183 miejscowości w woj. podlaskim i lubelskim, WSA w Białymstoku jasno wyłożył, że w takich sprawach należy stosować przepisy k.p.a. Zniesienie ograniczeń nie oznacza, że po zmianie zasad przebywania w strefie nadgranicznej nastąpi jej całkowite otwarcie.
Zakaz wprowadzono od 1 grudnia 2021 r. W tym samym miesiącu wpłynął do komendanta placówki Straży Granicznej wniosek aktywistki jednej z fundacji działającej na rzecz uchodźców, o wydanie zezwolenia na przebywanie na obszarze objętym rozporządzeniem. Uzasadniła go prowadzeniem badań terenowych z zakresu antropologii kulturowej do przygotowywanej publikacji naukowej.
Komendant ustosunkował się do wniosku negatywnie. Nie wydał jednak decyzji administracyjnej, od której można się odwołać do wyższej instancji i skarżyć do sądu administracyjnego, bo – jak wyjaśnił – w ustawie o ochronie granicy państwowej nie ma odwołania do k.p.a. Najważniejszym argumentem jest, że sytuacja na granicy polsko-białoruskiej stała się wyjątkowa z powodu napływu migrantów na teren RP.
Autorka wniosku w skardze do WSA w Białymstoku na bezczynność komendanta zwróciła się o zobowiązanie tego organu do wydania decyzji administracyjnej. Jej zdaniem k.p.a. ma zastosowanie do wszelkich postępowań przed organami administracji, z wyjątkiem wyraźnie wyłączonych spod jego kognicji. Udział w sprawie i poparcie dla argumentów komendanta zgłosił zaś prokurator prokuratury regionalnej.
Sąd uwzględnił skargę. Stwierdził, że komendant placówki SG był bezczynny, i zobowiązał go do załatwienia wniosku skarżącej. – Rozstrzygnięcie sporu winno nastąpić w formie decyzji administracyjnej. Wymagała jej odmowa zezwolenia na przebywanie w strefie nadgranicznej w obszarze objętym zakazem przebywania, podjęta przez komendanta placówki SG na podstawie ustawy o ochronie granicy państwowej – wyjaśniała sędzia sprawozdawca Justyna Siemieniako. Zgodnie z orzecznictwem TK gdy jest wątpliwość co do formy załatwienia sprawy administracyjnej, należy przyjąć, że powinno to nastąpić w formie decyzji. Załatwienie wniosku skarżącej winno nastąpić albo przez wydanie zezwolenia na pobyt w strefie, albo przez odmowę wydania takiego zezwolenia – stwierdził WSA. Wyrok jest nieprawomocny.
