Osób w tym wieku nie można zwolnić. Kiedy przysługuje ochrona przedemerytalna?

Kodeks pracy gwarantuje ochronę pracownikom, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Te osoby nie mogą zostać zwolnione. Prawo chroni je również przed obniżeniem pensji. Od ochrony są jednak pewne wyjątki.

Publikacja: 17.11.2024 06:11

Kiedy przysługuje ochrona przedemerytalna?

Kiedy przysługuje ochrona przedemerytalna?

Foto: Adobe Stock

Osoby w wieku przedemerytalnym to jedna z najbardziej chronionych grup pracowniczych. Aby jednak mogły one skorzystać z zabezpieczenia, które zapewniają im przepisy, muszą być zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Ochrona przedemerytalna. Najważniejsze zasady

Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”.

Oznacza to, że ochrona obowiązuje kobiety od 56. roku życia oraz mężczyzn od 61. roku życia. W przypadku osób, które wykonują zawód uprawniający do wcześniejszej emerytury, okres ochronny zaczyna obowiązywać 4 lata przed datą nabycia prawa do wcześniejszego świadczenia. Na uzyskanie ochrony nie wpływa wymiar etatu. Dotyczy ona zarówno osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, jak i na czas określony (o ile umowa będzie obowiązywać w dniu, w którym pracownik nabywa prawo do emerytury).

Czytaj więcej

Coraz więcej seniorów opóźnia pobieranie emerytury. Decydują się na alternatywę

Warto pamiętać, że w czasie trwania ochrony przedemerytalnej pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem, jednak ma prawo wręczyć wypowiedzenie przed rozpoczęciem okresu ochrony (np. dwa miesiące wcześniej). Okres wypowiedzenia może płynąć w czasie, gdy zgodnie z prawem rozpoczyna się ochrona przedemerytalna. Przywilej, o którym mówi art. 39 Kodeksu pracy, dotyczy nie tylko zabezpieczenia przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem, ale również przed zmianą warunków zatrudnienia i wynagrodzenia. Oznacza to, że pracodawca nie może np. obniżyć pracownikowi pensji, odebrać dodatku funkcyjnego czy zmienić wymiaru etatu. Osoby, które są zatrudnione u kilku pracodawców, korzystają z prawa do ochrony na takich samych zasadach u każdego z nich.

Kiedy nie obowiązuje ochrona przedemerytalna?

Są przypadki, gdy ochrona przedemerytalna nie obowiązuje, nawet jeśli pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony i brakuje mu mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. O jakich sytuacjach mowa?

  • Zgodnie z art. 40 Kodeksu pracy, przepis z art. 39 nie jest stosowany, gdy pracownik uzyska prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Czytaj więcej

Czy na ponownym przeliczeniu emerytury można stracić? Zasady ZUS są jasne
  • Kolejnym przypadkiem jest ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy.
  • Pracodawca ma prawo wypowiedzieć pracownikowi warunki płacy lub pracy w okresie trwania ochrony przedemerytalnej, jeśli to wypowiedzenie jest konieczne z uwagi na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania, które dotyczą ogółu pracowników lub grupy, do której pracownik należy. Innym przypadkiem, gdy zmiana warunków jest dopuszczalna, jest utrata przez pracownika zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (stwierdzona orzeczeniem lekarskim) lub niezawiniona przez niego utrata uprawnień niezbędnych do jej wykonywania.

Należy pamiętać, że zakaz wypowiedzenia umowy nie oznacza, że pracodawca nie ma prawa jej rozwiązać w innym trybie, np. w drodze porozumienia stron. Art. 53 Kodeksu pracy pozwala pracodawcy na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia również w sytuacji, gdy pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby i ta niezdolność trwa dłużej niż 3 miesiące (dotyczy osób zatrudnionych krócej niż 6 miesięcy), a także gdy niezdolność trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (dotyczy osób zatrudnionych co najmniej 6 miesięcy lub osób, których niezdolność do pracy były spowodowana wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową). Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia może też nastąpić w przypadku usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, wynikającej z innych przyczyn i trwającej dłużej niż 1 miesiąc. Kolejne przyczyny rozwiązania umowy dotyczą sytuacji, gdy pracownik dopuścił się określonych czynów:

  • Ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
  • Popełnił przestępstwo w czasie trwania pracy, co uniemożliwia dalsze zatrudnienie na określonym stanowisku.
  • Utracił ze swojej winy uprawnienia niezbędne do wykonywania pracy na danym stanowisku.

Czytaj więcej

Niepokojące dane KNF. Kredyty mieszkaniowe będziemy spłacać na emeryturze

W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony, której termin mija przed dniem nabycia praw emerytalnych, pracodawca nie ma obowiązku przedłużania czasu tej umowy.

Co zrobić, gdy pracodawca wypowie umowę w okresie trwania ochrony przedemerytalnej?

Osoby, które otrzymały wypowiedzenie w okresie trwania ochrony i chcą uchylić się od jego skutków prawnych, muszą złożyć odwołanie do sądu pracy. Mają na to 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę. Pracownik może wnieść o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (jeśli jeszcze nie upłynął okres wypowiedzenia) lub o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach (jeśli okres wypowiedzenia już upłynął). Zgodnie z art. 45 §2 Kodeksu pracy, jeśli sąd nie będzie mógł uwzględnić żądań pracownika, orzeka o odszkodowaniu.

Osoby w wieku przedemerytalnym to jedna z najbardziej chronionych grup pracowniczych. Aby jednak mogły one skorzystać z zabezpieczenia, które zapewniają im przepisy, muszą być zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Ochrona przedemerytalna. Najważniejsze zasady

Pozostało 96% artykułu
W sądzie i w urzędzie
Ile osób w Polsce nosi moje nazwisko? Możesz to sprawdzić w kilka minut
Podatki
Kolejna dobra wiadomość dla frankowiczów. Tym razem od ministra finansów
Podatki
Listy z OLX, Allegro, Vinted w skrzynkach sprzedających. Czy jest się czego bać?
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Prawo drogowe
Dowody rejestracyjne zalegają w urzędzie. Sytuacja przyniosła nieoczekiwany skutek