Sprawa, na kanwie której zapadło orzeczenie TK, dotyczyła mężczyzny, któremu ZUS przyznał emeryturę po osiągnięciu wieku powszechnego. Problem w tym, że podstawa wymiaru świadczenia została mu pomniejszona o kwotę wcześniej wypłaconych świadczeń (tzw. wcześniejszych emerytur), co automatycznie przełożyło się na jej niższą wysokość.
Emerytury kobiet z rocznika 1953
Tak jest od 1 stycznia 2013 r., gdy wszedł w życie w nowym brzmieniu kontrowersyjny art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. DzU z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). Zgodnie z nim podstawa wymiaru emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego jest pomniejszana o kwotę wcześniej wypłaconych świadczeń. Najgłośniej o tej regulacji było w kontekście kobiet z rocznika 1953. To one w 2013 r. osiągały 60 lat i zyskiwały prawo do przeliczenia wcześniejszej emerytury na powszechną.
Przepis został zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, który podnosił, że narusza on zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa. Powód? Osoby, które zdecydowały się przejść na wcześniejszą emeryturę, nie wiedziały, że ta decyzja zaważy na wysokości ich świadczenia powszechnego. TK w wyroku z 6 marca 2019 r. (sygn. akt: P 20/16) podzielił te zastrzeżenia. Problem w tym, że orzeczenie dotyczyło jedynie kobiet z rocznika 1953, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury. Tymczasem, zdaniem skarżącego, regulacja narusza konstytucję także w odniesieniu do innych roczników, w tym mężczyzn urodzonych po 1 stycznia 1949 r., którzy przed 1 stycznia 2013 r. nabyli prawo do emerytury w obniżonym wieku.
Czytaj więcej
Nowe limity zarobkowe dla emerytów i rencistów zaczną obowiązywać w czerwcu, lipcu i sierpniu.
Duża grupa beneficjentów wyroku TK
Według szacunków ZUS sprawa dotyczy ok. 200 tys. osób – kobiet urodzonych w latach 1949–1959, z wyłączeniem roku 1953, oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949–1952 i 1954 r. Jak uzasadniał, oni także nie mieli w momencie podejmowania tej decyzji świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. Nie mogli, zdaniem skarżącego, przewidzieć, że przejście na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. W wydanym wyroku TK uznał, że art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie wcześniejszych świadczeń przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji.
