Mikołaj Małecki: Czasem warto pisać ustawy w Internecie

— Jak można się cieszyć z tego, że prawo jest tworzone na X, a nie w gmachu parlamentu — oburzała się rzecznik praw dziecka.

Zgłoszona przez nią poprawka do ustawy zmieniającej definicję zgwałcenia przepadła w Senacie po tym, jak zaalarmowałem w mediach społecznościowych, że konsekwencją jej uchwalenia będzie złagodzenie kar za zgwałcenie dzieci. Jak widać, czasem warto przerwać urlop, zajrzeć na strony Senatu, sprawdzić, co dzieje się w procesie legislacyjnym i rzutem na taśmę powstrzymać katastrofę. Mało brakowało, a Senat istotnie obniżyłby sankcję za kwalifikowane zgwałcenie, polegające na dopuszczeniu się wobec dziecka innych czynności seksualnych. Zawsze, jak tylko umiem, wspieram organy procesu legislacyjnego w tworzeniu dobrego prawa.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

„Rzecz w tym”: Zmiana definicji gwałtu wszędzie rodziła obawy, ale nigdzie się one nie sprawdziły

– Tego typu regulacje zostały przyjęte chyba w 17 państwach europejskich i kilku na świecie. I wszędzie, może w różnym stopniu, te obawy się jakoś tam pojawiały, ale nie widać, żeby potem się sprawdzały. A nie sądzę, by polskie kobiety były bardziej zawistne od np. Hiszpanek czy Dunek – mówi Piotr Szymaniak, dziennikarz działu prawnego "Rzeczpospolitej".

Przepisy o gwałcie: z dożywocia na 15 lat 

W art. 197 § 4 kodeksu karnego opisany jest typ kwalifikowany zgwałcenia. Przepis dotyczy czynu wobec „małoletniego poniżej lat 15” bez żadnych doprecyzowań. Zatem przepis obejmuje zarówno obcowanie płciowe z dzieckiem (klasyczny stosunek), jak i wszelkie inne czynności seksualne (obmacywanie, całowanie, dotykanie narządów płciowych). Przepis jest skorelowany z wszystkimi wariantami zgwałcenia opisanymi w art. 197 § 1 i 2 k.k., gdzie odróżnione są czyny polegające na obcowaniu płciowym (§ 1) oraz poddaniu się innej czynności seksualnej albo wykonaniu takiej czynności przez inną osobę (§ 2).

W rezultacie nowelizacji, którą zarekomendowały komisje senackie, w art. 197 § 4 k.k. miało znaleźć się doprecyzowanie: „sprawca dopuszcza się zgwałcenia wobec małoletniego poniżej lat 15 poprzez doprowadzenie go do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem”. Nowy przepis miał zatem mieć zastosowanie wyłącznie do dzieci doprowadzonych do obcowania płciowego – użycie tego zwrotu zawężało znamiona typu kwalifikowanego. Nie dotyczyłby już czynów polegających na innych czynnościach w stosunku do dzieci, równie obscenicznych i groźnych (całowanie, dotykanie miejsc intymnych itd.).

Po wejściu w życie poprawki, zgwałcenie dziecka poprzez obcowanie płciowe zagrożone byłoby, tak jak dzisiaj, karą pozbawienia wolności od lat 5 do dożywotniego więzienia. Natomiast zgwałcenie dziecka poprzez inne czynności byłoby „tylko” typem podstawowym z art. 197 § 2 k.k. bez rozróżnienia na zgwałcenie dziecka i dorosłego (grozi za nie kara maksymalnie 8 lat pozbawienia wolności). Jednocześnie czyny podpadałyby pod ogólny przepis o przestępstwie pedofilskim wobec dziecka z art. 200 § 1 k.k. – tu z kolei bez rozróżnienia na dziecko gwałcone i to, które dobrowolnie poddaje się czynnościom seksualnym. Grożąca dziś kara dożywotniego pozbawienia wolności miała się zmienić na maksymalne 15 lat odsiadki.

Poprawka w przepisach o gwałcie, piętrowe nieporozumienie

Gdy zaalarmowałem o sytuacji na „Dogmatach Karnisty”, do sprawy odniosła się inicjatorka poprawki. „Zmiana jest potrzebna, aby nastolatkowie w kontaktach miłosnych nie mieli kary dożywocia. Wszystko jest w komisji senackiej – jawne, była dyskusja” – napisała rzecznik praw dziecka. Problem w tym, że poprawka została źle skonstruowana, była źle rozumiana, a większość senatorów zapewne nie miałaby pojęcia, nad czym tak naprawdę głosuje.

Po pierwsze, poprawka niczego nie mówiła o wieku sprawcy. Nie dało się więc twierdzić, że była dedykowana rówieśnikom, którzy podejmują intymne kontakty. Złagodzenie kary dotyczyłoby także 40-letniej osoby z zaburzeniami preferencji seksualnych, która krzywdzi dziecko.

Po drugie, nie mówimy tu o „kontaktach miłosnych” (sic!), lecz o zgwałceniu z użyciem przemocy, groźby czy podstępu. Mowa o przestępstwie zgwałcenia, a nie o dobrowolnych kontaktach rówieśników. Wygląda na to, że rzecznik praw dziecka myliła kwestie zgwałcenia kwalifikowanego z art. 197 k.k. z osobnym przestępstwem, które faktycznie obejmuje także kontakty rówieśników – a jest nim art. 200 § 1 k.k. Sytuację prawną kontaktów rówieśniczych można próbować zmienić, jednak nie w sposób zaproponowany w omawianym projekcie.

Po trzecie, zgodnie z art. 54 § 2 k.k. nastolatek do lat 18 już w obecnym stanie prawnym nie może usłyszeć kary dożywotniego pozbawienia wolności. Poprawka niczego więc nie zmieniałaby w kwestii kary dożywocia, bo już dziś takiej kary nie wolno wymierzyć osobie bardzo młodej.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Mikołaj Małecki: Gwałt - liczy się brak zgody

To nieprawda, że nie da się zgwałcić osoby, która nie opiera się sprawcy.