Tomasz Pietryga: Przełom w KRS jeszcze nigdy nie był tak blisko. Czy Tusk pozwoli na kompromis?

Sejm jeszcze w kwietniu uchwalił nowelizację ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, likwidując polityczny tryb wyborów do Rady i wprowadzając sędziowskie wybory powszechne. Wyłączanych miało zostać ok. 3 tys. tzw. neosędziów, którzy co prawda mogliby głosować,jednak utraciliby bierne prawo wyborcze. Argumentem za takim rozwiązaniem był niejasny status sędziów, którzy przechodzili procedury nominacyjne od 2018 r., czyli po zmianach wprowadzonych przez rząd PiS. Bo członkostwo takich ludzi w odnowionej Radzie jeszcze bardziej skomplikowałoby sytuację w sądownictwie.

Taką konstrukcję poparli posłowie, jednak w Senacie pojawił się problem. Komisja Wenecka, ta sama, która zabierała głos przed laty m.in. w sprawie Trybunału Konstytucyjnego, potępiając zmiany PiS, teraz w swojej opinii sceptycznie podeszła do koncepcji rządowej. Zgodziła się, że reforma KRS jest niezbędna, jednak skrytykowała plan pozbawienia tysięcy sędziów biernego prawa wyborczego. Bo odpowiedzialności zbiorowej być nie może. I taką wykładnię przyjął Senat, wprowadzając poprawkę do uchwalanej ustawy, dającą prawo kandydowania tzw. neosędziom.

Koncept ten poparł nawet minister sprawiedliwości Adam Bodnar, który doszedł do wniosku, że opinii zasłużonej w walce o praworządność Komisji Weneckiej nie można traktować selektywnie, ignorując ją, jeżeli jest to wygodne.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Zmiany w KRS muszą poczekać. To efekt "buntu” sędziów

Sejmowa komisja nie będzie pracować w środę nad poprawkami Senatu do nowelizacji w sprawie KRS. Nie będzie też głosowania na posiedzeniu plenarnym. Opóźnienia wynikają z „buntu” sędziów.

Dlaczego część sędziów oczekuje od Adama Bodnara twardego kursu?

Nowela wróciła do Sejmu i we wtorek poprawkami miała zająć się komisja. Tak się jednak nie stało. Oburzenie liderów organizacji sędziowskich oraz niektórych sędziów Sądu Najwyższego było tak duże, że prace przerwano, zamawiając kolejną opinię prawną w tej sprawie. Podnoszono m.in., że opinia Komisji Weneckiej nie uwzględnia „różnych niebezpieczeństw” związanych z neosędziami. Oraz że jej wymowa wcale nie jest taka oczywista. Adam Bodnar nagle znalazł się w opozycji do części środowiska prawniczego – do tej pory mu bliskiego – które jest przeciwne łagodzeniu kursu wobec tzw. neosędziów. Bo gra idzie nie tylko o skład nowej KRS, ale o przyszłość kilku tysięcy z nich.

Przywracanie praworządności miało przebiegać etapami. Najpierw zlikwidowana miała być tzw. neo-KRS i powołana ta „apolityczna”. W drugim kroku rozliczeni mieli być tzw. neosędziowie. Między obiema reformami jest jednak zależność. Złagodzony kurs i oddanie im biernego prawa wyborczego mogą sprawić, że znacznie trudniej będzie w przyszłości forsować rozliczeniową reformę. Bo jeżeli zgodzono się tolerować ich w odnowionej Radzie, argumentów za ich odsunięciem czy degradacją będzie już trochę mniej. Zdają sobie z tego sprawę oponenci, domagając się twardego kursu.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Marek Domagalski: Tracimy czas pod pręgierzem praworządności

Połowę z dwudziestu lat członkostwa w Unii Polska zmarnowała na spory o praworządność, bez istotnego efektu i widoków na ich zakończenie.

Poprawka Senatu w ustawie o KRS dopełnia warunki Andrzeja Dudy

Bodnar ma więc dylemat. Na jednym biegunie jest spójność z własnym bezkompromisowym zapleczem, na drugim zaś perspektywa osiągnięcia pierwszego poważnego sukcesu w przywracaniu praworządności, bo wejście w życie reformy KRS jest bliskie. Prezydent Andrzej Duda zapowiadał bowiem, że nie zgodzi się na reformę dzieląca sędziów na lepszych i gorszych, a taką sytuacje tworzy odebranie tzw. neosędziom biernego prawa wyborczego. Poprawka Senatu rozwiązuje ten problem.

Jeżeli zatem ustawa przejdzie z poprawką, istnieje duża szansa, że prezydent podpisze reformę, zgadzając się nawet na skrócenie kadencji obecnej Rady. Byłby to niewątpliwie sukces Adama Bodnara, który przyczyniłby się do płynnej zmiany w KRS.

Kompromis jest więc na wyciągnięcie ręki, a jego cena nie jest wygórowana. Warto jednak pamiętać, że to Donald Tusk, który nie chce kompromisów z prezydentem, rozdaje karty w obozie władzy. I to właśnie premier może de facto zadecydować, czy reforma Krajowej Rady Sądownictwa będzie miała szansę wejść w życie.