Gdzie zapożycza się nowy rząd? Głównie w bankach i za granicą

Od początku tego roku zadłużenie Skarbu Państwa wzrosło o niemal 129 mld zł, i na koniec czerwca sięgało już 1,47 bln zł – wynika z danych podanych przez Ministerstwo Finansów we wtorek. A ponieważ tegoroczny przyrost długu można traktować już jako efekt pracy i samodzielnych decyzji rządu koalicji 15 października, sprawdziliśmy, gdzie i na jakich zasadach ten rząd się zapożycza.

Kto najchętniej kupuje dług Skarbu Państwa

Z danych MF wynika, że największa część nowego długu trafia do inwestorów krajowych, czyli tzw. rezydentów (w pierwszej połowie tego roku to łącznie 78,3 mld zł). Największym kupującym są tu krajowe banki komercyjne (zarówno te państwowe, jak i prywatne), które zwiększyły swój portfel rządowych papierów wartościowych o ok. 52,8 mld zł. Dla banków to wciąż opłacalna inwestycja, a do tego pomniejszająca tzw. podatek bankowy.

Foto: Tomasz Sitarski

Po rządowe papiery wartościowe dosyć chętnie sięgają też Polacy, którzy dobrze oprocentowane detaliczne obligacje skarbowe zaczęli traktować jako niezły sposób na oszczędzanie. Od początku roku wartość tych papierów wykupionych przez gospodarstwa domowe wzrosła o 15,6 mld zł, do 127,5 mld zł.

Na rynku krajowym emisje SP trafiają jeszcze do tzw. sektora pozabankowego (w tym funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, ubezpieczycieli, itp.), ale są to stosunkowo mniejsze kwoty (przyrost o 10,3 mld zł).

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Dług publiczny USA jest rekordowo wysoki. Ile wynosi?

Amerykański dług publiczny stał się rekordowo wysoki. Prognozy mówią, że w nadchodzących latach będzie rósł dalej.

Czy rząd chętnie pożycza za granicą

Na bardzo poważnego nabywcę polskiego długu wyrastają za to inwestorzy zagraniczni. Ich portfele w pierwszej połowie tego roku spuchły łącznie o 50,5 mld zł (do 464 mld zł). I, co istotne, niemal całość tej kwoty to zadłużenie denominowane w walutach obcych. Z danych MF wynika, że rośnie głównie dług w dolarach – o 23,4 mld zł (do 72 mld zł), oraz w euro – o 19 mld zł (do 266,7 mld zł).

Ciekawe, że na tle ostatniej dekady emisje walutowe są rekordowo wysokie, co wskazuje na zauważalny wzrost znaczenia zadłużenia zagranicznego w strategii nowego rządu. A inaczej mówiąc, gabinet Tuska chętniej sięga po tego typu instrumenty niż rząd PiS. Dlaczego?

Czytaj więcej

Budżet i podatki

NIK zachęca rząd do ograniczenia wydatków poza budżetem

Ponad trzy razy większy był dług funduszy pozabudżetowych niż deficyt budżetowy na koniec zeszłego roku. NIK uważa, że między innymi to pokazuje, jak sprawozdanie rządu o budżecie państwa przedstawia stan finansów publicznych.

– To raczej nie jest „chęć”, tylko przymus – komentuje Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych. – Inwestorzy krajowi są, kolokwialnie mówiąc, zapakowani w obligacje pod korek, inwestorzy zagraniczni nie bardzo chcą kupować dług złotowy. By zrealizować gigantyczne przecież potrzeby pożyczkowe, rząd nie ma wyjścia, musi zapożyczać się na rynkach zagranicznych, w tamtejszych walutach – zaznacza Dudek.

Po jakich cenach sprzedawane są polskie obligacje

– Ten wzrost roli finansowania walutowego związany jest z bieżącą sytuacją rynkową – wyjaśnia też Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu. – Rząd musi uplasować duże emisje, gdzie się da, a przy nasyconym rynku krajowym, głównie po stronie banków, trzeba wyjść z ofertą znacznie szerzej – dodaje.

Przypomnijmy, że w tym roku potrzeby pożyczkowe budżetu państwa są rekordowo wysokie, to 252 mld zł netto oraz niemal 450 mld zł brutto (czyli uwzględniając konieczność wykupu zapadających w tym roku papierów). To niemal dwa razy więcej niż w 2023 r., gdy i tak były najwyższe od 2016 r.

Czytaj więcej

Gospodarka

Wiarygodność ekonomiczna Polski wciąż jest niska

Naszymi słabościami są stan finansów publicznych, skomplikowanie i zmienność systemu podatkowego, stabilność polityki monetarnej oraz praworządność.

Oprócz przymusu Janusz Jankowiak dorzuca jeszcze jedną przyczynę większego zainteresowania ze strony MF emisjami walutowymi, czyli opłacalność takich transakcji. Jak wyjaśnia, rynki dolarowe czy euro są bardziej pojemne i płynne, a przy okazji również tańsze niż rynek polski. Co prawda MF, sprzedając walutowe obligacje, musi zaoferować inwestorom lepsze warunki, niż gdyby chcieli oni kupić papiery niemieckie czy amerykańskie, ale i tak nasz Skarb Państwa może tu wyjść na swoje.

Ryzyka związane z długiem zagranicznym

Pytanie jednak, czy wzrost roli zadłużenia zagranicznego to dobra strategia? – Co do zasady, dług we własnej walucie jest uważany za znacznie bardziej bezpieczny, emisje walutowe wiążą się zawsze z ryzykiem kursowym – zauważa Jankowiak. – Ale obecna sytuacja wewnętrzna w Polsce, czyli duże potrzeby pożyczkowe i „zapchany” rynek krajowy, determinuje takie, a nie inne poczynania ministra finansów – mówi ekspert.

Ekonomiści zaznaczają też, że zmiana strategii, jak na razie, nie rodzi jakichś ryzyk systemowych, ponieważ udział długu w walutach obcych utrzymuje się poniżej wyznaczonego limitu 25 proc.