- o ustroju gminy stanowi jej statut. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z premierem na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
- Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice; nadaje gminie lub miejscowości status miasta; ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz;
- w sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia jej granic może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców;
- gmina powstała w wyniku połączenia gmin wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki połączonych gmin, w tym wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych;
- gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy w uchwale, po konsultacjach z mieszkańcami lub z ich inicjatywy;
- gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny;