Jak wygląda życie osób transpłciowych w więzieniach? „Zamykanie w izolatkach i odcinanie od leków”

Służba Więzienna postara się rozwiązać problemy osadzonych w zakładach karnych osób w trakcie lub po korekcie płci – dowiedziała się „Rzeczpospolita”. To m.in. efekt jednego z wyroków trybunału w Strasburgu.

Publikacja: 04.10.2024 04:49

W zakładach karnych jest problem z przestrzeganiem praw osób transpłciowych

W zakładach karnych jest problem z przestrzeganiem praw osób transpłciowych

Foto: MAREK BAZAK/EAST NEWS

Problem z dostępem do terapii hormonalnej, zamykanie w izolatkach i szykany – tak ma wyglądać rzeczywistość osób transpłciowych w zakładach karnych. I ma się ona zmienić. W Centralnym Zarządzie Służby Więziennej powstanie specjalny interdyscyplinarny zespół, którego zadaniem będzie przeanalizowanie sytuacji takich osób.

Tak wynika z odpowiedzi, którą do zastępcy rzecznika praw obywatelskich Wojciecha Brzozowskiego wysłał dyrektor generalny Służby Więziennej płk Andrzej Pecka. Poinformował, że zadaniem zespołu „będzie przeanalizowanie sytuacji osób transpłciowych przebywających w jednostkach penitencjarnych oraz przedstawienie możliwych rozwiązań zmierzających do zapewnienia im odpowiednich warunków odbywania kary”.

Czytaj więcej

Kierowcy pędzą coraz częściej. Lawinowy wzrost wykroczeń i odebranych praw jazdy

Odpowiedź płk. Pecki jest reakcją na pismo zastępcy RPO, który pytał, w jaki sposób Służba Więzienna ma zamiar zareagować na wyrok, który w lipcu zapadł w Europejskim Trybunale Praw Człowieka. Zdaniem EPTCz Polska naruszyła prawo do poszanowania życia prywatnego wobec jednej z osadzonych i ma zapłacić jej 8 tys. euro odszkodowania. Chodzi o transkobietę, której odmówiono kontynuowania terapii hormonalnej w czasie odbywania kary więzienia.

Pani Weronika, której odmówiono w więzieniu terapii hormonalnej, wygrała z Polską w Strasburgu

Jej sprawę opisywaliśmy w „Rzeczpospolitej”. Przebywająca obecnie na wolności pani Weronika od 2013 roku odbywała kilka wyroków w różnych więzieniach dla mężczyzn w związku z m.in. kradzieżą, rozbojem i włamaniem. W 2018 roku dokonała samokastracji, tłumacząc to niezgodnością między tożsamością a cechami płciowymi.

Kiedy trafiła na odsiadkę w Zakładzie Karnym w Piotrkowie Trybunalskim, dyrektor więzienia zezwolił jej na poddanie się na własny koszt leczeniu hormonalnemu. Sytuacja zmieniła się jednak po przeniesieniu w 2020 roku do więzienia w Siedlcach. Tam, mimo opinii lekarzy wskazujących na konieczność kontynuowania terapii, transkobieta nie otrzymała zgody dyrektora więzienia. Sytuacja zmieniła się dopiero po interwencji trybunału w Strasburgu.

Przemysław Walas, kierownik rzecznictwa w Kampanii przeciw Homofobii, mówi, że sposób potraktowania pani Weroniki nie jest odosobniony. – Zanim wydarzył się ten przypadek, w podobnej sytuacji była inna osadzona, pani Eliza, która również wystąpiła do sądu z wnioskiem o udostępnienie pomocy specjalistycznej – relacjonuje. – Wąskim gardłem w tym systemie jest przede wszystkim lekarz więzienny, który decyduje o dostępie specjalistów spoza jednostki penitencjarnej – dodaje.

Czytaj więcej

Więzienie za ujawnienie orientacji seksualnej. Radykalny projekt trafił do prac w Sejmie

Osoby transpłciowe są często zamykane w izolatkach, rzekomo po to, by chronić je przed innymi więźniami

Walas zauważa, że na problemach z kontynowaniem terapii nie kończą się kłopoty transpłciowych więźniów. – Kolejnym wyzwaniem jest kwestia pobytu we wspólnej celi. Często osoby transpłciowe umieszcza się w celach odosobnienia, tłumacząc to chęcią uniknięcia trudnych sytuacji z udziałem innych więźniów. Problem w tym, że nie zawsze takie zagrożenia są realne, za to zgodnie z kodeksem karnym wykonawczym pobyt w celi izolacyjnej jest rodzajem kary dyscyplinarnej. W dodatku sprzyja on stanom depresyjnym – dodaje.

Dochodzić mają do tego szykany, nie tylko ze strony współosadzonych, ale nawet Służby Więziennej. Historię pani Weroniki kilkukrotnie opisywał portal Oko.Press, relacjonując, że strażnicy żartowali z niej jako „cwela”, a „wnioski o najbardziej podstawowe rzeczy, jak stanik czy opaska na włosy, były odrzucane”.

W kwietniu wytyczne w sprawie transwięźniów przedstawił Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom

Zdaniem Kampanii przeciw Homofobii problemy mogą dotyczyć pojedynczych osadzonych w polskich zakładach karnych, ale i tak od lat pojawiają się głosy, że trzeba je rozwiązać. W lipcu Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła w tej sprawie do dyrektora generalnego Służby Więziennej. W podobnym czasie przedstawiciele KPH spotkali się z wiceminister sprawiedliwości Marią Ejchart, odpowiedzialną za więziennictwo.

W którą stronę pójdą prace zespołu? O tym Służba Więzienna nie informuje. Swoje wytyczne w tej sprawie przestawił w kwietniu Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom. Jego zdaniem „osoby transpłciowe powinny być umieszczane w jednostkach odpowiadających płci, z którą się identyfikują”, „kontrola osobista powinna być przeprowadzana przez funkcjonariusza tej samej płci, z którą identyfikuje się osoba uwięziona”, a dyrekcja zakładu karnego powinna zapewnić dostęp do medycznej tranzycji.

Problem z dostępem do terapii hormonalnej, zamykanie w izolatkach i szykany – tak ma wyglądać rzeczywistość osób transpłciowych w zakładach karnych. I ma się ona zmienić. W Centralnym Zarządzie Służby Więziennej powstanie specjalny interdyscyplinarny zespół, którego zadaniem będzie przeanalizowanie sytuacji takich osób.

Tak wynika z odpowiedzi, którą do zastępcy rzecznika praw obywatelskich Wojciecha Brzozowskiego wysłał dyrektor generalny Służby Więziennej płk Andrzej Pecka. Poinformował, że zadaniem zespołu „będzie przeanalizowanie sytuacji osób transpłciowych przebywających w jednostkach penitencjarnych oraz przedstawienie możliwych rozwiązań zmierzających do zapewnienia im odpowiednich warunków odbywania kary”.

Pozostało 86% artykułu
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Społeczeństwo
Ośrodek Karta ciągle jest zagrożony. „Znaleźliśmy się na skraju upadku”
Społeczeństwo
Finansowy sukces o. Rydzyka. Jego fundacja pobiła rekord wszech czasów
Społeczeństwo
"Polski Ranking Nieufności" SW Research. Wobec jednej narodowości Polacy czują wyjątkowy dystans
Społeczeństwo
Sondaż: Czy Rosję należy usunąć z Rady Bezpieczeństwa ONZ? Znamy zdanie Polaków