Gontarski: głosowanie korespondencyjne można wprowadzić nawet na kilka dni przed wyborami

Decyzję o przeprowadzeniu wyborów wyłącznie drogą korespondencyjną można podjąć nawet niespełna dwa tygodnie przed datą wyborów. Natomiast ustawa zmieniająca dotychczasowe prawo wyborcze tak, aby umożliwić przeprowadzenie wyborów w pełni korespondencyjnie, może być przyjęta jeszcze później, nawet na cztery dni przed wyborami.

Jak zrobili to Niemcy

List z oddanym głosem, wysyłany bezpłatnie do właściwej komisji wyborczej, musi być wrzucony do zwykłej skrzynki na listy do tego momentu, w którym zamykałyby się lokale wyborcze, jeśli wybory odbywałyby się metodą tradycyjną. Tuż przed wyborami poczta może rozstawić dodatkowe skrzynki. Listy z kartami wyborczymi i z kopertą zwrotną powinny dotrzeć do uprawnionych wyborców do wieczora we czwartek poprzedzający niedzielę wyborczą. To wyprzedzenie czasowe jest konieczne po to, aby osoby, które nie otrzymały listu, mogły zadzwonić pod uruchomiony w tym celu numer telefoniczny i aby stosowna komisja wyborcza miała czas na dosłanie korespondencji. W takiej korespondencji powinna znajdować się właśnie tradycyjna karta do głosowania oraz koperta zwrotna odpowiednio oznaczona i do tego formularz z oświadczeniem, że dana osoba złożyła danego dnia swój głos.

Czytaj także: Wybory 10 maja tylko korespondencyjnie?

W powyżej opisany sposób w dniu 29 marca odbyły się samorządowe wybory w Bawarii – do 750 instytucji administracji samorządowej - od burmistrzów, nadburmistrzów po rady powiatów, z frekwencją 51 proc. spośród 1.1 mln uprawnionych.

Niemcy zmienili ustawę wyborczą z datą wsteczną

Landową ustawę wyborczą (Gemeinde- und Landkreiswahlgesetz – GLKrWG) zmieniono podczas sesji plenarnej w dniu 25 marca 2020 r. Parlamentu Bawarii odbytej w formie telekonferencji, tak aby wyznaczone uprzednio na 29 marca wybory mogły być przeprowadzone wyłącznie korespondencyjnie (https://bayrvr.de/2020/03/25/landtag-bayerisches-infektionsschutzgesetz-bayifsg-beschlossen-nebst-aenderung-des-glkrwg/).

Zmieniona ustawa weszła w życie 27 marca 2020 r. ze skutkiem od 16 marca 2020 (zmiana GLKrWG) i wygasa 31 grudnia 2020 r. Data 16 marca wynika z konieczności zalegalizowania rozporządzenia ministerialnego wydanego na podstawie ustawy o ochronie przed infekcjami (BayIfSG), którym najpierw wyznaczono wybory wyłącznie listowne (pocztowe) – Briefwahlen.

Do pierwszej z tych ustaw, GLKrWG, dodano art. 60a, gdzie w ust. 1 zd. pierwsze czytamy, że powszechne wyborów gminne i powiatowe „zostaną przeprowadzone wyłącznie jako wybory pocztowe". Natomiast zd. drugie stanowi, że gminy prześlą karty do głosowania pocztą do wszystkich osób uprawnionych bez wniosku ze strony tychże.

Chodzi o to, że dotychczas w Bawarii można było głosować korespondencyjnie po złożeniu stosownego wniosku.

Briefwahlen zgodnie z art. 2 polskiej konstytucji i z orzecznictwem konstytucyjnym

„Konieczne zatem w tym zakresie (swoistym minimum minimorum) powinno być uchwalanie istotnych zmian w prawie wyborczym [...] co najmniej sześć miesięcy przed kolejnymi wyborami, rozumianymi nie tylko jako sam akt głosowania, ale jako całość czynności objętych tzw. kalendarzem wyborczym. Ewentualne wyjątki od tak określonego wymiaru mogłyby wynikać jedynie z nadzwyczajnych okoliczności o charakterze obiektywnym" – tak rozstrzyga polski TK w wyroku z dnia 3 listopada 2006, K 31/06, pkt III.6.5 (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20062021493/T/D20061493L.pdf).

Rozstrzygnięcie to zaaprobowane zostało w zdaniu odrębnym Sędziego TK Marka Safjana od wyroku z dnia 3 listopada 2006 r., sygn. akt K 31/06, pkt 5:

„Wypada podzielić stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do oceny przedstawionej w tych fragmentach uzasadnienia, w których TK zwraca uwagę na naruszenie standardu demokratycznego w zakresie wymagania odpowiedniej vacatio legis, wywiedzionego z zasady demokratycznego państwa prawa. Zgadzam się w pełni z twierdzeniem, że „minimum minimorum w tym zakresie jest uchwalenie zmian w prawie wyborczym, na co najmniej sześć miesięcy przed kolejnymi wyborami, rozumianymi nie tylko jako sam akt głosowania, ale całość czynności określonych tzw. kalendarzem wyborczym. Ewentualne wyjątki od tak określonego standardu mogłyby wynikać jedynie z nadzwyczajnych okoliczności o charakterze obiektywnym (...) konieczność zachowania co najmniej sześciomiesięcznego terminu od wejścia w życie istotnych zmian w prawie wyborczym do pierwszej czynności kalendarza wyborczego jest nieusuwalnym co do zasady normatywnym składnikiem treści art. 2 Konstytucji".

Reasumując:

Prawo wyborcze pozwalające przeprowadzić wybory wyłącznie listownie można ustanowić nawet na kilka dni przed datą wyborów, jeśli tylko jest to podyktowane (uzasadnione) „nadzwyczajnymi okoliczności o charakterze obiektywnym", jakim jest niewątpliwie stan epidemiczny – tak wynika z art. 2 Konstytucji RP w interpretacji wyroku TK oraz w zdania odrębnego sędziego TK Marka Safjana, a także z najnowszego ustawodawstwa niemieckiego i z tamtejszej praktyki wyborczej.

Autor jest prof. dr hab. nauk prawnych, adwokatem.

Wybory Wybory prezydenckie w Polsce Wybory samorządowe w Polsce Prezydent Rzeczypospolitej Choroby Koronawirus SARS-COV-2 Publicystyka Andrzej Duda Krzysztof Bosak Małgorzata Kidawa-Błońska Robert Biedroń Władysław Kosiniak-Kamysz Szymon Hołownia Ustrój i Kompetencje Samorządu Z Życia Samorządów

Jak zrobili to Niemcy

Pozostało 93% artykułu