Reset Trybunału Konstytucyjnego musi poczekać. Rząd może jednak wpłynąć na pracę Julii Przyłębskiej

Ziścił się w poniedziałek jeden ze spodziewanych scenariuszy działań prezydenta wobec ustaw dotyczących TK. Prezydent nie zdecydował się na ich podpisanie; skierował je do Trybunału Konstytucyjnego w ramach kontroli prewencyjnej. Chodzi o dwie ustawy o TK i przepisy ją wprowadzające, które są częścią opracowanego przez resort sprawiedliwości planu zmian w Trybunale, nazwanego „czteropakiem Bodnara”. Według rządzących mają one odpolitycznić ten organ i naprawić jego funkcjonowanie.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Ewa Szadkowska: Dlaczego Andrzej Duda woli konserwować trybunalskie patologie

Prezydent Andrzej Duda, kierując przepisy o Trybunale Konstytucyjnym do TK, potwierdził, że niezależnie od okoliczności nie stać go na nic więcej niż tylko bycie notariuszem poprzedniego rządu spod szyldu PiS. Ale obecnemu przy okazji „kupił” trochę czasu.

Czerwona kartka prezydenta dla reformy Trybunału Konstytucyjnego

Ustawy te prowadzą przede wszystkim do wymiany kadrowej. W skrócie, zakładają one zmianę zasad wyboru sędziów TK, skrócenie o połowę kadencji prezesa oraz uznanie za nieważne wyroków wydanych w składach z udziałem tzw. sędziów dublerów.

Ostateczny kształt tych zmian Sejm zaakceptował w połowie września przyjmując poprawki Senatu. Od tamtej pory prezydent miał 21 dni na podjęcie decyzji w tej sprawie. Zaskoczenia nie było. Zdaniem Andrzeja Dudy zaskarżone przez niego regulacje prowadzą do chaosu ustrojowego i to w skali niemożliwej dzisiaj do przewidzenia. Wydaje się, że tym ruchem prezydent skutecznie zablokował planowany przez rząd reset w Trybunale.

Częściowo tezę tę potwierdza prof. Jacek Zaleśny, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego.

– Sejm nie ma prawnych możliwości, żeby bez zgody prezydenta dokonywać zmiany podstaw ustawowych aktywności Trybunału. Działając w ramach posiadanych kompetencji, prezydent użył w tej sprawie optymalnego środka z punktu widzenia regulacji konstytucyjnych, a los zakwestionowanych ustaw zależy teraz od decyzji TK – komentuje ekspert. Zastrzega przy tym, że prezydent może wycofać swoje wnioski z Trybunału dopóki nie zostaną rozpatrzone. Na to jednak się nie zanosi.

Co zrobi rząd w sprawie TK? Ekspert wskazuje możliwości

Według prof. Zaleśnego rządzący mają jednak pewne możliwości wpływu na funkcjonowanie TK bez wdrażania uchwalonej reformy.

– Jest to związane z ustawą budżetową. W tym zakresie można oddziaływać na organ, w tym wypadku TK, poprzez ograniczenie jego finansowania – mówi prof. Zaleśny.

Podkreślił jednak, że ewentualne obcięcie budżetu Trybunału prezydent również może zablokować występując z wnioskiem do TK.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Reset Trybunału Konstytucyjnego z wątpliwościami

Sejm zatwierdził usunięcie sędziów-dublerów, „unieważnienie” ich wyroków i zmianę zasad wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Zdaniem konstytucjonalisty dostępnym środkiem wpływu na działanie TK jest zmiana jego składu. Na tę możliwość wskazywał też ostatnio marszałek Sejmu Szymon Hołownia dając do zrozumienia, że jeśli prezydent zawetuje ustawy, to coraz bardziej prawdopodobny będzie scenariusz, w którym Sejm nie będzie wybierał nowych członków TK w miejsce Julii Przyłębskiej, Piotra Pszczółkowskiego i Mariusza Muszyńskiego. A ich kadencja upływa w grudniu.

– Sejm może dokonywać zmian personalnych w Trybunale Konstytucyjnym. Dzięki temu może dokonywać zmiany jakościowej w TK wprowadzając do niego osoby, które są godne sprawowania funkcji sędziego TK. Zgodnie z przepisami Sejm ma obowiązek wyboru nowego sędziego. Oczywiście w tej sprawie może nie być zgody wśród posłów i w związku z tym skład TK zostałby nieobsadzony. To wiązałoby się z dalszą utratą zdolności Trybunału do działania – zaznacza prof. Zaleśny.

Ekspert odniósł się też do kwestii niepublikowania przez rząd orzeczeń Trybunału, co ma miejsce od kilku miesięcy.

– W tym zakresie premier jest zobowiązany do publikacji wyroków TK. Jeśli tego nie wykonuje to popełnia delikt karny. Pamiętajmy, że wraz z ogłoszeniem orzeczenia przez TK upada domniemanie, że przepis jest zgodny z konstytucją. Jeśli wyrok nie jest jednak opublikowany, to sądy, które stosują prawo, muszą same rozstrzygnąć, czy i jak go stosować – mówi prof. Zaleśny.

Wnioski prezydenta czekają już na rozpatrzenie przez Trybunał. Kiedy to nastąpi i w jakim składzie? Tego jeszcze nie wiadomo. TK nie jest jednak związany żadnym terminem w tej sprawie.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Prezydent skierował do Trybunału Konstytucyjnego dwie ustawy w sprawie... TK

Prezydent Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej uchwaloną we wrześniu ustawę o Trybunale Konstytucyjnym oraz przepisy ją wprowadzające.