Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza

W Bazylice Mariackiej w Krakowie odbyła się w czwartek wieczorem ceremonia wręczenia najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie dziedzictwa kulturowego.

Publikacja: 08.09.2023 04:00

Anioły z Ołtarza Wita Stwosza

Anioły z Ołtarza Wita Stwosza

Foto: Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie

Jury Nagrody Europejskiego Dziedzictwa /Europa Nostra 2023 przyznawana przez Komisję Europejską i Stowarzyszenie Europa Nostra. Nagrodę wręczyła w Krakowie sekretarz generalna Europa Nostra – Sneška Quaedvlieg-Mihailović. Brązową plakietę odebrał archiprezbiter Bazyliki Mariackiej Dariusz Raś.

Laureatów ogłoszono w połowie czerwca. W sumie uhonorowano 21 państw. Konserwacja Ołtarza Wita Stwosza wyróżniona została w kategorii „konserwacja”

Jury w uzasadnieniu tej decyzji oceniło, że „Renowacja tego wspaniałego ołtarza jest wyjątkowym i unikalnym osiągnięciem. Skrupulatna konserwacja Ołtarza Wita Stwosza w bazylice Mariackiej, oparta na wnikliwych kwerendach, została przeprowadzona przez fachowców, którzy wykazali się ogromnym szacunkiem i wrażliwością dla oryginalnego dzieła. Projekt połączył osoby z różnych krajów, odzwierciedlając międzynarodowe znaczenie tego miejsca oraz potrzebę współpracy w zachowaniu dziedzictwa europejskiego”

Konserwacja krakowskiego ołtarza, jednego z największych ołtarzy gotyckich na świecie, trwała sześć lat, od 2015 do 2021 roku, i była prowadzona przez pracowników i absolwentów Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Arcydzieło gotyku

Ołtarz Zaśnięcia Marii Panny wyrzeźbił w latach 1477–1489, przybyły z Norymbergii mistrz Wit Stwosz. Bohaterką ołtarza jest Maria, patronka kościoła. Główna monumentalna grupa rzeźbiarska przestawia Zaśnięcie Najświętszej Mari Panny w otoczeniu apostołów. Nad nią widoczna jest scena Wniebowzięcia. W zwieńczeniu nastawy ukazana została Koronacja Marii na Królową Nieba i Ziemi.

Centralna scena Ołtarza Wita Stwosza

Centralna scena Ołtarza Wita Stwosza

Foto: Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie

Ołtarz jest złożonym wykładem teologicznym, arcydziełem sztuki rzeźbiarskiej i dokumentacją epoki, w której powstał. Do dziś jest źródłem wiedzy o kulturze, obyczajach i historii miasta, kluczem do zrozumienia jego mieszkańców, ich wyobrażeń oraz religijności.

Niemal 3-metrowe postacie skupione w centrum wokół Marii charakteryzuje realizm, dynamika układu ciała i ekspresja, podkreślona przez draperie szat. Modelami Wita Stwosza byli mieszkańcy średniowiecznego Krakowa, przedstawieni w naturalistyczny sposób z ułomnościami i defektami.

Skrzydła ołtarza wypełniają reliefowe sceny z życia Marii i Jezusa.

Przywracanie świetności

Trwającą ponad 1000 dni konserwację prowadzono na oczach odwiedzających świątynię. Na tyłach ołtarza powstała robocza pracownia, a przed ołtarzem stanęły rusztowania. Odwiedzający mogli bezpośrednio obserwować, co robią konserwatorzy. Przez ich ręce przeszło ponad 200 figur i kilka tysięcy elementów snycerskich.

Podczas konserwacji drewno struktury ołtarza zostało skonsolidowane, a wszelkie ubytki uzupełnione z poszanowaniem pierwotnie zastosowanych technologii. Usunięto późniejsze przemalowania polichromii. Skorygowano układ poszczególnych elementów i odsłonięto pierwotną, gotycką karnację postaci i koloryt obramowań, co oddaje oryginalne założenia.

Ważnym elementem projektu były szeroko zakrojone konsultacje międzynarodowe. Uczestniczyli w nich znawcy konserwacji rzeźby gotyckiej z Polski i Europy, którzy wymieniali się wiedzą i pomysłami, co zaowocowało wieloma nowymi odkryciami.

- Zbyt rzadko nasza polska troska o dziedzictwo kulturowe i profesjonalizm naszych konserwatorów dostrzegane są dziś zagranicą. Tegoroczna nagroda to więc nie tylko wielkie wyróżnienie dla Parafii Mariackiej, ale i okazja dla Polski do dzielenia się naszymi dobrymi praktykami w opiece nad skarbami europejskiego dziedzictwa ze wspólnotą międzynarodową. Na propagowaniu takich niezwykłych dzieł, jak krakowski Ołtarz i jego spektakularna konserwacja, polega misja Europa Nostra. – mówi prof. Jacek Purchla, jej wiceprezydent.

Nagrodzony zespół konserwatorski będzie także uczestnikiem międzynarodowej gali, która odbędzie się 28 września w Wenecji w Palazzo del Cinema.

W Krakowie wręczenie nagrody za konserwację Ołtarza Wita Stwosza jest częścią programu 45. rocznicy wpisu centrum miasta na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obchodzonej w dniach 7-9 września. Decyzję o wpisie centrum Krakowa na tę prestiżową listę o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa świata podjęto we wrześniu 1978 roku podczas pierwszego posiedzenia Komitetu Światowego Dziedzictwa.

Jury Nagrody Europejskiego Dziedzictwa /Europa Nostra 2023 przyznawana przez Komisję Europejską i Stowarzyszenie Europa Nostra. Nagrodę wręczyła w Krakowie sekretarz generalna Europa Nostra – Sneška Quaedvlieg-Mihailović. Brązową plakietę odebrał archiprezbiter Bazyliki Mariackiej Dariusz Raś.

Laureatów ogłoszono w połowie czerwca. W sumie uhonorowano 21 państw. Konserwacja Ołtarza Wita Stwosza wyróżniona została w kategorii „konserwacja”

Pozostało 91% artykułu
Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl