Prawo spełni wysokie wymagania praworządności – zapewniał minister sprawiedliwości Gunnar Strömmer na konferencji, na której rząd przedstawił projekt ustawy o wprowadzeniu anonimowych świadków do szwedzkiej legislacji. Od 1 stycznia przyszłego roku – trzy miesiące wcześniej, niż planowano – świadkowie będą mogli składać zeznania bez ujawnienia swojej tożsamości podczas postępowań przygotowawczych i w sądach. O przesłuchanie anonimowego świadka może występować prokurator, osoba podejrzana i pozwany w sądzie rejonowym. Po złożeniu wniosku przez prokuratora sąd powinien wyznaczyć publicznego przedstawiciela, który ma nadzorować kwestie praworządności w danym kazusie. Decyzję o zezwoleniu na anonimowego świadka wyda sąd i będzie ją można zaskarżyć.
Podczas konferencji prasowej reprezentanci gabinetu premiera Ulfa Kristerssona i ugrupowanie z nim współpracujące: Szwedzcy Demokraci, uzasadnili motywy wprowadzenia reformy. Podczas ostatnich dwóch dekad liczba ugrupowań i siatek kryminalnych znacznie wzrosła. Częstsze stały się też strzelaniny ze śmiertelnym pokłosiem. W otoczeniu siatek kryminalnych zapanowała „kultura milczenia”, charakteryzująca się brakiem zaufania do policji i strachem lub niechęcią do uczestniczenia w procesie ze względu na powiązania z gangami. Według raportu Rady Zapobiegania Przestępstwom świadkowie, powodowie oraz osoby składające zawiadomienie o przestępstwie są regularnie narażane na groźby i akty przemocy.
Czytaj więcej
Jak przywrócić bezpieczeństwo zwykłym, uczciwym obywatelom.
Dlatego minister sprawiedliwości podkreślał, że reforma ma wzmocnić ochronę świadków i zwiększyć wykrywalność i ściganie poważnych przestępstw.
Jednocześnie tłumaczył, w jaki sposób system anonimowych świadków jest koherentny z podstawowym prawem człowieka, jakie stanowi prawo do sprawiedliwego procesu. Chroni je szwedzka konstytucja, ustawa o formie rządu i europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Reforma, która ma taką nośność, wymaga gwarancji, że jest praworządna. Z tego względu rząd obwarował ją wieloma warunkami. Powinna być wykorzystywana tylko w wyjątkowych sytuacjach i gdy będą rozpatrywane kazusy związane z poważną przestępczością gangów. I wówczas, gdy istnieje ryzyko, że świadek lub osoba mu bliska może paść ofiarą przestępstwa, które zagraża „jej życiu, zdrowiu, wolności i spokojowi”. Użycie statusu anonimowości będzie również aktualne, gdy za przestępstwo przewidziana jest sankcja co najmniej dwóch lat więzienia. Uwarunkowana będzie również, gdy zabraknie innych instrumentów uzyskania pożądanego rezultatu postępowania. Wkońcu pojawia się wymóg, by wybór anonimowego świadka „przeważył trudności, które generuje dla podejrzanego lub pozwanego możliwość przygotowania i przeprowadzenia swojej obrony”.
