Andrzej Tokaj: Światowa palestra o współczesnych wyzwaniach

Na przełomie października i listopada odbył się w Miami na Florydzie doroczny zjazd prawników z całego świata zrzeszonych w International Bar Association. Był to pierwszy zjazd po dwuletniej przerwie spowodowanej pandemią.

W zjeździe uczestniczyło ponad 5000 delegatów z całego świata, a jego program uwzględniał ponad 200 sesji tematycznych. Oprócz zagadnień ściśle prawniczych, w centrum uwagi delegatów znalazły się tematy o powszechnej doniosłości.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Joanna Parafianowicz: Świeże głowy zamiast starych kotletów

Zapłaćmy komuś, kto wie, co zrobić, by adwokatura poszła własną drogą.

Po pierwsze, zrównoważony rozwój

Mając na względzie aktualne zagrożenia dla planety potęgowane kryzysem energetycznym, w centrum uwagi znalazły się zmiany klimatyczne i zielona energia.

Zwrócono także uwagę na inny wielki problem, z jakim boryka się duża część świata, a mianowicie na ubóstwo. Prawnicy mogą pomóc w zwalczaniu ubóstwa poprzez formułowanie reguł, które harmonizują potrzeby inwestorów z potrzebami lokalnych społeczności.

Wiele uwagi poświęcono potrzebie zapewnienia cyberbezpieczeństwa.

Ale zrównoważony rozwój to również prawa człowieka i rządy prawa.

Rosyjska inwazja: jedność i stanowczość

To właśnie prawa człowieka i rządy prawa stanowiły punkt wyjścia dla prawnej analizy konsekwencji wojny zainicjowanej przez Rosję w Ukrainie.

Podczas ceremonii otwarcia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski zwrócił się z telebimu do zgromadzonych z wezwaniem, by każda zbrodnia wojenna została zbadana i każdy zbrodniarz postawiony przed oblicze prawa, bo tylko wtedy można twierdzić, że prawo działa skutecznie. Podobnie wszelkie szkody wyrządzone wojną muszą zostać zrekompensowane przez agresora.

Kraje demokratyczne z niezwykłą jednością i stanowczością odpowiedziały na agresję Putina w Ukrainie. Wytrwanie w tej jedności będzie miało wpływ na nie same. Wynik wojny w Ukrainie będzie wielkim testem dla zachodnich demokracji.

Putin wierzy, że może przechytrzyć i przetrzymać „dekadencki Zachód”, a to od zachodnich demokracji zależy wykazanie, że jest w wielkim błędzie.

Koniec historii, a potem co?

O wyjątkowym momencie, w jakim znalazł się teraz świat, mówił Lionel Barber, wieloletni wydawca wykonawczy „Financial Times”. Przecież wraz z zakończeniem zimnej wojny wieszczono koniec historii i triumf liberalno-demokratycznych ideałów. Dziś dobrze wiadomo, że to była mrzonka.

Barber przywołał swoje spotkanie z Putinem, który wówczas z przekonaniem zapewniał, że liberalna myśl odchodzi do lamusa, a rządy krajów demokratycznych zajęte multikulturalnymi obsesjami, polityką równości płci i różnorodności często utraciły kontakt ze swoimi społeczeństwami.

Wnioski z czasów pandemii

Tymczasem to jednak kraje liberalno-demokratyczne lepiej poradziły sobie z wielkim wyzwaniem, jakim okazała się pandemia z lat 2020–2021. Oczywiście ich rządy były do niej nieprzygotowane, popełniły wiele błędów, działały za wolno, lockdown był często zbyt opresyjny, a śmierci wielu ludzi można było uniknąć. Niemniej, to sektor prywatny z tych krajów demokratycznych, działając wspólnie z agendami rządowymi w niezwykłym tempie wynalazł, wyprodukował i rozprowadził szczepionkę przeciwko Covid-19. To był czysty triumf nauki i publicznoprawnego partnerstwa w służbie potrzeb społecznych.

Krytykowana globalizacja pomogła milionom wyjść z biedy. Zakłócenia dostaw, kontrowersje chińsko-amerykańskie, brexit itp. nie są przejawem odwrotu od globalizacji, ale raczej jej bardziej zniuansowanym przykładem.

Nagroda dla legendy procesów norymberskich

Nagrodę za dokonania w zakresie praworządności podczas całego życia otrzymał Benajmin Ferencz, 103-letni prawnik amerykański węgierskiego pochodzenia, który m.in. zajmował się ściganiem niemieckich zbrodni z czasów drugiej wojny światowej. W Norymberdze był on głównym oskarżycielem w prowadzonym w latach 1947–1948 procesie przeciwko Niemcom z Einsatzgruppen.

W swoim wystąpieniu podkreślał, że nigdy nie możemy rezygnować z zasad praworządności oraz pokoju. Jego wystąpienie odbiło się szerokim echem i zostało odebrane jako wyraźny sygnał, że zbrodnie popełnione podczas wojny w Ukrainie nie mogą pozostać bez osądzenia.

Równouprawnienie kobiet, wolność mediów i sprawiedliwość społeczna

Emma Watson (znana z roli Hermiony w filmach o Harrym Potterze), ambasadorka dobrej woli przy ONZ, uczestniczyła w sesji pod wiele mówiącym tytułem: „Równi mężczyźni szanują równość kobiet”. Stanowczo wybrzmiało także oczekiwanie, że państwa powinny robić więcej dla ochrony wolności mediów będących fundamentem wolności obywatelskich i zrównoważonego rozwoju.

Debatowano również nad procesem i konsekwencjami legalizacji marihuany. Taka legalizacja, jeśli dopuszczalna, powinna iść w parze z rozwojem publicznego sektora ochrony zdrowia i sprawiedliwości społecznej.

O Polsce w kuluarach

W rozmowach kuluarowych wyraźnie dawało się odczuć wyjątkowe zainteresowanie Polską. Z podziwem oceniano solidarną postawę społeczeństwa niosącego pomoc sąsiadom z Ukrainy, a sama wojna za naszymi granicami wyraźnie podnosi znaczenie geopolityczne kraju.

Oczywiście wzrost gospodarczy, wielkość i stabilność rynku w sercu Unii Europejskiej czy ostatnie duże kontrakty na budowę elektrowni jądrowych z Westinghouse oraz Korea Hydro & Nuclear Power sprawiły, że rozmowy o możliwościach współpracy w Polsce słyszeć można było w wielu zakątkach Miami.

Kolejny zjazd odbędzie się za rok w Paryżu.